█ Zapraszam na swoją nową stronę Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych (https://www.rpdp.hostingasp.pl), na której znajdą Państwo najbardziej aktualne dane dotyczące rekordowych drzew w Polsce. Strona ma charakter otwarty - każdy może się zarejestrować i po zalogowaniu dodawać do bazy "swoje" drzewa wraz z ich pomiarami oraz zdjęciami. Bez zalogowania program pracuje w trybie "tylko odczyt" - dodawanie wpisów (także ich modyfikacja i usuwanie) nie jest możliwe, jednak bez przeszkód można przeglądać zgromadzone w bazie dane.

Termin topola kanadyjska (P. xcanadensis Moench) stanowi umowne, zbiorcze określenie grupy odmian tzw. euroamerykańskich mieszańców powstałych ze skrzyżowania europejskiej topoli czarnej (P. nigra) z topolami amerykańskimi. Jako gatunek zbiorowy, topola kanadyjska nie posiada jednolitych i łatwych do określenia cech. W większości mamy tu jednak do czynienia z bardzo wysokimi i okazałymi drzewami o klasycznym, regularnym pokroju. Od topoli czarnej różnią się one kilkoma szczegółami morfologicznymi (patrz notka z cechami rozpoznawczymi) oraz, co zwykle ma miejsce w przypadku mieszańców, jeszcze szybszym wzrostem. Poza wyjątkowymi rozmiarami, wszystko inne w pokroju topoli kanadyjskiej jest bardzo "typowe". Skupia ona w sobie niczym w soczewce większość cech powszechnie kojarzonych z drzewami liściastymi. Można nawet żartobliwie powiedzieć, że najbardziej charakterystyczną cechą pokroju topoli kanadyjskiej jest... brak jakichkolwiek charakterystycznych cech. Drzewo to jest do tego stopnia klasyczne, wręcz podręcznikowe, że gdyby ktoś zapytał:

- Jak wygląda typowe drzewo liściaste?
to najprostsza odpowiedź brzmniałaby:
- Tak, jak topola kanadyjska.

Podobnie jak inne topole oraz wierzby, topole kanadyjskie są drzewami dwupiennymi, co oznacza, że ich kwiaty męskie i żeńskie występują na oddzielnych osobnikach. Wiele odmian stanowi tu jednak sztucznie wyhodowane kultywary, u których występują tylko męskie albo tylko żeńskie klony. Przykładowo istnieją jedynie męskie osobniki odmian 'Serotina', 'Robusta' i 'Gelrica', podczas gdy np. odmiany 'Marilandica' i 'Grandis' posiadają wyłącznie klony żeńskie. Wraz z innymi topolami, topole kanadyjskie należą do jednych z pierwszych drzew kwitnących na wiosnę. Ich zwisające, karminowoczerwone (osobniki męskie) lub zielone (osobniki żeńskie) kotki pojawiają się zwykle już na przełomie marca i kwietnia, zawsze zdecydowanie przed rozwojem liści. Wkrótce po wykształceniu liści, jeszcze w maju lub najpóźniej w czerwcu, u żeńskich osobników następuje dojrzewanie owoców. Są nimi małe torebki nasienne, zebrane w podłużne, białe, puszyste owcostany. Owcostany te stanowią źródło unoszącego się w powietrzu, doskonale wszystkim znanego puchu nasiennego.

Pierwsze mieszańce wchodzące w skład gatunku zbiorowego topola kanadyjska powstały we Francji na początku XVIII w., kiedy to europejska topola czarna zaczęła się krzyżować ze sprowadzonymi z Ameryki Północnej amerykańskimi topolami czarnymi. Mieszańce te następnie krzyżowały się ze sobą oraz swoimi gatunkami rodzicielskimi tworząc cały szereg niewiele różniących się od siebie mieszańców wyższych rzędów. Powstające w ten sposób formy okazały się ekspansywne i w dużym stopniu wyparły rodzimą topolę czarną z jej naturalnych stanowisk. Obecnie są one bardzo rozpowszechnione w Europie i to zarówno pod względem wielkości populacji, jak i różnorodności form (dawniej niektóre z nich traktowano nawet jako odrębne gatunki).

Do ekspansji topól kanadyjskich w Europie walnie przyczynili się też ludzie, który masowo obsadzali nimi drogi oraz stosowali jako jeden z podstawowych składników zieleni miejskiej. Z czasem okazało się, że obok zalet związanych z niezwykle szybkim wzrostem i małymi wymaganiami, drzewa te mają również swoje wady, a ponadto, tak jak inne topole, nie cieszą się zbytnią sympatią. Jednym z powodów negatywnego postrzegania topól wydaje się duża powszechność ich występowania, a co za tym idzie związane z nimi pewnego rodzaju odczucie pospolitości. Drugim czynnikiem może być stosunkowo krótki czas życia. Wiadomo, że ludzie szanują zwłaszcza drzewa długowieczne, takie jak dęby czy lipy. W tej kategorii żyjące przeciętnie tylko 100-150 lat topole kanadyjskie stoją na straconej pozycji. Zwolenników nie przysparza topolom ich słabej jakości drewno, uciążliwość powodowana produkowanym obficie puchem nasiennym oraz duże rozmiary i potężna sylwetka. Ba, rozmiary te stanowią często argument negatywny, ponieważ z ich powodu drzewa są uważane za niepraktyczne i niebezpieczne.

Topole kanadyjskie należą do najbardziej masakrowanych w ostatnich latach przydrożnych drzew. Z tych i innych powodów obserwuje się ostatnio w Polsce niemal całkowite zaprzestanie sadzenia topoli kanadyjskich w miastach. Równocześnie od kilku lat trwa ogólnokrajowa akcja masowego wycinania drzew rosnących przy drogach w celu zapewnienia bezpieczeństwa pijanym kierowcom (Polakom gratulujemy samorządów). Proceder ten przybiera już charakter totalnej masakry. Wycinane są "jak leci" tysiące wielkich i pięknych, zupełnie zdrowych drzew tylko dlatego, że są to topole. Pisałem już o tym w kontekście całego rodzaju, ale tu powtórzę, bo sprawa dotyczy przede wszystkim topól kanadyjskich. Niechlubnym przykładem bestialskich działań jest kilkukilometrowy odcinek drogi z Krakowa w kierunku Bielska Białej (od zjazdu z "Zakopianki"), prowadzący przez miejscowości Libertów, Gaj, Mogilany, Głogoczów, Krzywaczka i Biertowice. Na odcinku tym w latach 2008-2009 ścięte zostały praktycznie wszystkie topole kanadyjskie; ich liczba wyrażała się co najmniej w dziesiątkach, a przypuszczam, że były to nawet setki. Drzewa były wyjątkowo dorodne i w większości całkowicie zdrowe, o czym świadczą pozostałe po nich, nie tknięte przez próchnicę pniaki. Jedno z tych drzew - okaz o średnicy pnia 1.70m i wysokości ok. 35m - jest pokazany na tytułowej ilustracji oraz na zdjęciach w Informacjach dodatkowych. Ofiarami bezmyślnych i barbarzyńskich działań padają głównie topole (w tym zwłaszcza kanadyjskie) rosnące przy drogach. Ale nie tylko. Przed naszymi dzielnymi samorządowcami, którym piły łańcuchowe dostarczają najwyraźniej tak niezbędnego w ich pracy poczucia władzy, nie są bezpieczne także topole rosnące na osiedlach a nawet w parkach. Na te, których nie mogą ściąć, bo nie zgadza się na to odpowiedni urząd, nasyłają oni specjalne "ekipy pielęgnacyjne". "Fachowcy" doskonale wiedzą w jaki sposób profesjonalnie oszpecić całkowicie zdrowe i piękne drzewo, ale przede wszystkim jak to zrobić aby po kilku latach nie odrodziło się ono na nowo tylko poważnie zachorowało lub wręcz samo dokonało żywota. No a przecież na wycinkę chorego lub martwego drzewa urząd zgodę wyda... I tak to się właśnie kręci w naszym kraju. Jeśli ludzie wreszczie się nie obudzą, jeśli nie odeślą decydentów tam, gdzie ich miejsce, to w najbliższym czasie efektem opisanych działań będą (a w niektórych miejscach już są!) ogołocone z drzew, brzydkie i nudne, smutne krajobrazy. I miasta, w których jeśli już czasami zobaczymy jakieś większe drzewo, to zazwyczaj będzie to... drzewo-kaleka. █ Także przepisy prawa są wyjątkowo niekorzystne dla topól kanadyjskich (informację taką uzyskałem w Wydziale Ochrony Zieleni w Krakowie). O ile bowiem w przypadku większości innych drzew osiągnięcie przez nie ustalonego obwodu pnia kwalifikuje je wstępnie do zostania pomnikiem przyrody, to dla topól kanadyjskich oznacza to niemal pewny wyrok śmierci. Stosuje się tu pewien sprytny wybieg. Otóż zanim taka topola osiągnie obwód pnia "uprawniający ją" do zostania kandydatem na pomnik przyrody (dla rodzimych topól jest to 376cm - najwięcej spośród wszystkich drzew!), najpierw osiąga ona średnicę 1m (obwód 314cm), co z kolei automatycznie uruchamia procedury zalecające jej wycinkę! Władze mają więc około 6 lat (tyle mniej więcej czasu potrzeba topoli kanadyjskiej na uzyskanie brakujących 60cm przyrostu obwodu pnia) na spokojne wycięcie drzewa w majestacie prawa. Oczywiście w trosce o bezpieczeństwo mieszkańców. Z moich obserwacji wynika, że rzadko która topola przeżywa ten feralny odcinek czasu. Na koniec dodajmy, że tego rodzaju traktowanie dotyczy nie tylko topól kanadyjskich, ale wszystkich topól, które są mieszańcami obcego pochodzenia. Najbardziej chronione są bowiem gatunki rodzime, w mniejszym stopniu obce, w jeszcze mniejszym obce mieszańce, w najmniejszym - obce mieszańce, które mają pecha być topolami.

To prawda, że w wymienionych zastrzeżeniach dotyczących topól jest sporo racji. Z drugiej jednak strony patrząc na te monumentalne olbrzymy po prostu nie sposób oprzeć się zachwytowi. Zbyt subiektywny argument? Zgoda. Ale są i inne. Właśnie ze względu na pospolitość występowania i duże rozmiary topole są jednymi z ważnych producentów tlenu w atmosferze, którą przy okazji skutecznie oczyszczają z dwutlenku węgla i rozmaitych zanieczyszczeń. Stanowią też ochronę od wiatru dla domostw i dla innych drzew, tłumią hałas, pochłaniają kurz, umacniają brzegi rzek, wreszcie w dużym stopniu kształtują krajobraz. Na koniec drobna uwaga dotycząca drzew rosnących przy drogach. Nie wdając się w polemikę na temat słuszności takich czy innych poglądów w tej sprawie i nie odnosząc do subiektywnych z natury kwestii estetycznych, chcę tu jedynie zwrócić uwagę na pewien praktyczny aspekt. Chodzi mianowicie o cień, jaki dają przydrożne drzewa. Zwolennikom ogałacania dróg proponuję kilkugodzinną jazdę w pełnym słońcu (najlepiej pod słońce) po wytworzonej w ten sposób "pustyni". I życzę miłej podróży...

Jak już to zostało powiedziane na wstępie, nazwa topola kanadyjska oznacza umowny, zbiorczy gatunek określający grupę odmian (dokładniej kultywarów) euroamerykańskich mieszańców powstałych ze skrzyżowania rodzimej w Europie topoli czarnej (P. nigra) z topolami pochodzącymi z Ameryki Północnej, w tym głównie topolą deltoidowatą (inaczej czarną amerykańską - P. deltoides) wraz z odmianami. Mieszańce te zaczęto rozpowszechniać w Europie około połowy XVIII w. Pierwszy z nich - topola późna 'Serotina' został uzyskany we Francji i był początkowo nazywany tak jak teraz cała grupa, czyli topolą kanadyjską. W niedługim czasie mieszańce te na skutek spontanicznego krzyżowania się z rodzimą topolą czarną i pomiędzy sobą wytworzyły cały szereg mieszańców wyższego rzędu. Równolegle pojawiały się coraz to nowe, sztucznie uzyskiwane odmiany. Wielu z nich przypisywano początkowo rangę oddzielnych gatunków, np. t. późna P. serotina, t. bujna P. robusta itp. Obecnie wszystkie te formy mają rangę kultywarów, czyli ich poprawne nazwy to t. kanadyjska odm. późna (P. xcanadensis 'Serotina'), t. kanadyjska odm. bujna (P. xcanadensis 'Robusta') itd. Dla uproszczenia jednak nadal często używa się dawnych nazw (ta zasada jest stosowana również poniżej). Najczęściej spotykane obecnie w Polsce odmiany (kultywary) topoli kanadyjskiej to: topola bujna (inaczej niekłańska - P. xcanadensis 'Robusta'), topola holenderska (P. xcanadensis 'Marilandica') i topola późna (P. xcanadensis 'Serotina'). Rzadziej można spotkać topolę francuską (P. xcanadensis 'Grandis', inaczej 'Regenerata'), jeszcze rzadziej - P. xcanadensis 'Gelrica' oraz P. xcanadensis 'I-214' (brak polskiej nazwy). Pochodzenie tych odmian wraz z krótkim opisem każdej z nich zostanie przedstawione w dalszej części.
█ Drugi obok topoli czarnej gatunek rodzicielski topól kanadyjskich - topola deltoidowata (inaczej czarna amerykańska - P. deltoides) występuje w Ameryce Północnej. Posiada on kilka podgatunków i odmian, z których najważniejsze są podgatunek północny (subsp. monilifera) i podgatunek południowy (subsp. missouriensis). Topola deltoidowata jest jedną z największych topól - dorasta ona do 45m wysokości i osiąga ponad 2.5m średnicy pnia. Drzewo posiada szerokojajowatą koronę z ukośnie wzniesionymi konarami. Pozostałe cechy: Kora w młodości popielatozielona i gładka, z czasem staje się ciemnoszara i głęboko, bruzdowato spękana. Pędy obłe, często kanciaste w okolicach pąków. Liście trójkątno-jajowate, o prosto ściętej lub lekko klinowatej podstawie i ząbkowanym brzegu, w młodości czerwonobrązowe, dojrzałe ciemnozielone, u nasady posiadają 2 gruczołki i czerwonawy, nieowłosiony ogonek. Biotop: doliny rzek.
█ Uwaga. Poszczególne odmiany topoli kanadyjskiej są bardzo trudne do odróżnienia, a ich identyfikacja w oparciu o same tylko liście jest zwykle niemożliwa. Potrzebne są dodatkowe informacje, z których najważniejsze to: płeć drzewa, kolor młodych liści i okres ich rozwoju oraz pokrój.

  Występowanie

Zasięg. Nasadzenia w całej Europie. Drugi obok t. czarnej gatunek rodzicielski - t. deltoidalna (P. deltoides) pochodzi z Ameryki Północnej; posiada on dwie główne odmiany o zasięgach określających ich nazwy: odmiana północna (P. deltoides var. monilifera) i odmiana południowa (P. deltoides var. missouriensis). Biotop. Brak. Preferencje. Drzewa generalnie o niewielkich wymaganiach, preferujące gleby wilgotne do mokrych, bardzo światłolubne, mrozoodporne. Wymagania hydrologiczne zależą od odmiany. Przykładowo 'Serotina' i 'Robusta' radzą sobie na glebach stosunkowo suchych, podczas gdy 'Marilandica' wymaga gleb żyznych i mokrych. Długość życia i tempo wzrostu. Drzewa krótkowieczne, ekstremalnie szybko rosnące. Przeważnie osiągają wiek stu kilkudziesięciu lat. Tempo wzrostu do 2.5m/rok(!).
█ Znane z wyjątkowego tempa wzrostu topole to najszybciej rosnące drzewa w naszym klimacie. U topoli kanadyjskich tempo to jest jednak szczególnie duże, jeszcze większe niż w przypadku gatunków rodzicielskich (cecha często występująca u mieszańców). Powyższe stwierdzenia w pełni potwierdzają wykonane przeze mnie pomiary. Wynika z nich, że w kilku początkowych latach tempo wzrostu odmiany holenderskiej wynosi aż 1.5-2.5m/rok(!), co może stanowić nawet ponad 160% początkowej wysokości! Jeszcze bardziej spektakularne jest maksymalne chwilowe tempo wzrostu, które standardowo osiąga 25cm/tydzień, a może dochodzić nawet do 30cm/tydzień! Wzrost rozpoczyna się już w maju, ale przez pierwsze dwa miesiące jest on stosunkowo wolny (poniżej 10cm/tydzień). W lipcu i sierpniu następują dwa okresy pędzenia, pomiędzy którymi występuje zazwyczaj lekkie spowolnienie. Wartości maksymalne, zbliżone do podanych wyżej, obserwowałem w połowie lipca i w pierwszej połowie sierpnia. Wzrost ustaje na początku września; przez cały ten miesiąc drzewa przyrastają jedynie o kilka cm.

Z uwagi na bardzo duże rozmiary i klasyczną sylwetkę, topole kanadyjskie odgrywają ważną rolę w kształtowaniu krajobrazu otwartych przestrzeni, w tym przede wszystkim jako bardzo popularne drzewa przydrożne.   Zastosowanie Drzewa stosowane powszechnie do obsadzania dróg oraz jako element zieleni miejskiej. Ze względu na małe wymagania i niezwykle duże tempo wzrostu nadają się idealnie do szybkiego uzyskiwania zadrzewień na terenach miejskich. Duże rozmiary topoli kanadyjskich dobrze sprawdzają się w oczyszczaniu powietrza i ochronie przed wiatrem i miejskim hałasem. Drzewa niektórych odmian (np. 'Robusta') uprawia się na specjalnych "plantacjach energetycznych", gdzie już w wieku kilkunastu lub dwudziestu kilku lat są "koszone" w celu pozysku drewna opałowego.

Topole kanadyjskie należą do najwyższych i najbardziej okazałych drzew liściastych w Europie.   Pokrój / Korzenie Pokrój. Zależny od odmiany, w większości są to jednak bardzo wysokie i okazałe drzewa liściaste o klasycznej, regularnej sylwetce. Ich pień jest prawie zawsze pojedynczy, (bardzo) gruby, walcowaty w kształcie i zwykle wysoki (z wyj. m.in. 'Marilandica'). Szerokość korony i układ konarów silnie zależą od odmiany. Do najbardziej rozłożystych należą 'Serotina' i 'Marilandica', do najsmuklejszych - 'Robusta' i 'Grandis'. Regularność pokroju topoli kanadyjskich, poza prostym, walcowatym pniem, objawia się także w ich długich i prostych, ukośnie wzniesionych konarach, tworzących u niektórych odmian dość symetryczne nibyokółki (np. 'Robusta' i 'I-214'). Kąt, pod jakim wznoszą się konary wynosi zwykle około 45°; rzadko są one dużo bardziej płasko rozpostarte (ma to miejsce zwłaszcza w przypadku dolnych konarów starych drzew, które dodatkowo mogą nie być proste, ale łukowato wygięte). Rozmiary. Wysokość 30-35(40)m. Średnica pnia 1.5-2(2.5)m. Szczegóły pokroju. Zależne od odmiany. █ Jak podaje strona Monumental Trees, najwyższa w Europie topola kanadyjska rośnie w Niemczech i mierzy ok. 47m (JPh, 2018, laser). Wydaje się jednak, że jest to pomyłka albo "jednorazowy wybryk natury", ponieważ kolejne w rankingu drzewa są aż o co najmniej 4m niższe - są to dwie mierzące 43m "kanadyjki" z Wielkiej Brytanii oraz dwie niemal 43m topole w Niemczech i Irlandii. W sumie, na powyższej stronie, jest odnotowanych obecnie (XI 2019 r.) 8 topól kanadyjskich o wysokości co najmniej 42m i aż 15 drzew osiągających lub przekraczających granicę 40m. Najgrubszą z kolei topolę kanadyjską można podziwiać wg strony Monumental Trees w Niemczech - drzewo to posiada pojedynczy, ale bardzo mocno zbieżysty przy podstawie pień o obwodzie 8.86m (φ 2.82m). Topoli tej niewiele ustępuje potężne drzewo rosnące w Holandii, którego mniej zbieżysty i bardziej regularny pień mierzy w obwodzie 8.05m (φ 2.56m). W sumie, na powyższej stronie, są odnotowane obecnie (XI 2019 r.) dwie topole kanadyjskie o obwodzie pnia powyżej 8m i 11 o obwodzie w przedziale 7-8m. Więcej informacji na temat rekordowych drzew - patrz dodatek Rekordy. █ Jedna z najwyższych w Polsce topól kanadyjskich rośnie w Ogrodzie Botanicznym w Krakowie. Drzewo to mierzy 40m (PG, 2014, laser) wysokości i należy do odmiany 'Robusta'. Kolejne miejsce zajmuje 38-metrowa 'Serotina' rosnąca w parku w Gołuchowie w woj. wielkopolskim (ER, 2019, laser). Najgrubszy natomiast notowany w naszym kraju okaz jest zlokalizowany przy ul. Kazimierza Wielkiego w Zielonej Górze; potrójny (rozwidlający się jednak powyżej poziomu 130cm) pień tego drzewa posiada obwód równy 7.48m (Φ 2.38m) (KB, 2012). Niewiele gorszym wynikiem może się pochwalić topola odmiany 'Robusta', rosnąca w okolicach ruin zamku w Chudowie w woj. śląskim. Topola Tekla, bo tak nazwano to potężne drzewo, posiada wspaniały, pojedynczy pień o obwodzie 7.24m (Φ 2.30m) (PG+BM, 2013). Na koniec wspomnijmy o najbardziej rozłożystej (znanej autorowi) topoli kanadyjskiej w Polsce. Drzewo to rośnie w Parku Sobańskich w Guzowie w woj. mazowieckim; przy wysokości 33m i obwodzie pnia 5.36m posiada ono koronę o szerokości aż 42m (PG, 2011, laser)! Tym razem jest to 'Marilandica'. Więcej informacji na ten temat - patrz punkt Wybrane okazy. System korzeniowy u większości odmian mocno rozwinięty, stosunkowo płytki, bardzo rzadko tworzący odrośla.

Topola kanadyjska odm. 'Marilandica' w Krakowie przy ul Jodłowej. Obwód pnia 3.96m, wysokość 32m (PG, 2022, laser).

↓ Topola kanadyjska na wyspie Chrząszczewskiej w woj. zachodniopomorskim. Obwód pnia 4.95m, wysokość 29m (PG+KW, 2014, laser).

"Znakami firmowymi" większości odmian topoli kanadyjskiej są klasyczny pokrój oraz bardzo duże rozmiary (zwłaszcza wysokość). Praktycznie wszędzie tam, gdzie topole kanadyjskie występują w otoczeniu innych drzew, wyraźnie dystansują je swoimi rozmiarami. Uwagę zwraca także gruby i regularnie walcowaty, zawsze pojedynczy pień oraz potężne, proste, ukośnie wzniesione konary.

W dalszej części zostaną pokrótce omówione kolejno najważniejsze odmiany topoli kanadyjskiej. Najpierw jednak, w celu uświadomienia sobie ogromu tych drzew, jak również dla pokazania piękna ich klasycznej, regularnej sylwetki obejrzyjmy kilka zdjęć.

  Wybrane okazy bez podziału na odmiany

█ Topola kanadyjska 'Robusta' w Ogrodzie Botanicznym w Krakowie. Wysokość: 40.0m (PG, 2014, laser), obwód pnia: 3.58m (ER, 2019). Jest to najwyższe znane mi obecnie drzewo rosnące na terenie zurbanizowanym w Polsce.

█ Topola kanadyjska w Krakowie przy WKS Wawel. Wysokość 36.5m (PG, 2014, laser). To niezwykle wysokie drzewo wyróżnia się wyjątkowo długim i prostym pniem podobnym do "strzały" białowieskich dębów. Jest to jedna z najwyższych topól w Krakowie; prawdopodobnie ustępuje ona jedynie rosnącym w Ogrodzie Botanicznym 'Robustom'.

█ Topola kanadyjska w Zabierzowie k. Krakowa. Wysokość 35.2m (PG, 2011, laser).

Więcej...

Jak to już zostało powiedziane wyżej, swoimi rozmiarami topole kanadyjskie prawie zawsze wyraźnie dystansują otaczające drzewa innych gatunków. Chyba najlepiej jest to widoczne obserwując z daleka giganty podobne do topoli z Sarmowa lub niektórych przydrożnych topól rosnących w okolicach Krakowa.

█ Topola kanadyjska w Sarnowie k. Sochaczewa (woj. mazowieckie). Wysokość: 34m (PG, 2011, laser), obwód pnia: 4.50m (PG, 2011).

█ Pozostałe okazy.

Więcej...

Topola kanadyjska w Liszkach k. Krakowa. Drzewo zostało ścięte w 2009 r.; mogło mieć wtedy ok. 32m wysokości.	Widziałem topoli cień... :)

Więcej...

← Kora większości odmian topoli kanadyjskiej jest (ciemno)szara i głęboko spękana. ↓ W odróżnieniu od obłych pędów rodzimej topoli czarnej, tegoroczne pędy topól kanadyjskich są zwykle kanciaste. Żółtobrązowe, zaostrzone pąki są bardzo podobne do występujących u topoli czarnej.   Kora / Pędy i pąki Kora w młodości gładka, jasnoszara do popielatobrązowej, szybko staje się głęboko spękana (spękania tworzą układ pionowych bruzd), jasnoszara poprzez szarą lub szarobrązową do ciemnoszarobrunatnej (odcień zależny m.in. od odmiany), w górnej części pnia i na młodych konarach zawsze stosunkowo gładka i jasna, często nawet nieco połyskująca - srebrzystoszara, miejscami pokryta ciemnoszarymi lub czarniawymi spękaniami. Młode pędy często kanciaste lub żebrowane (jest to jedna z cech - widoczna niestety zwykle tylko u młodych drzew - pozwalających odróżnić topole kanadyjskie od bardzo podobnej do nich, jednak posiadającej zawsze obłe pędy topoli czarnej), szarożółte, popielate lub żółtobrązowe. █ Z moich obserwacji wynika, że pędy topól kanadyjskich (a przynajmniej topoli holenderskiej) słabo nadają się do pobierania sadzonek zdrewniałych. Właściwie nie udało mi się w ten sposób uzyskać żadnego drzewka, które przetrwałoby cały sezon wegetacyjny (z kilkunastu sztobrów wypuściło liście zaledwie kilka, a i te zwiędły po kilku tygodniach). Niestety topole kanadyjskie rzadko tworzą odrośla korzeniowe, co sprawia duże trudności z ich rozmnażaniem. Pąki wąskojajowate, wydłużone i szpiczaste, okryte brązowymi łuskami, lepkie.   Liście Blaszkowate, pojedyncze. Liście na krótkopędach - tzw. liście wczesne - pojawiają się wcześniej (zwykle też wcześniej opadają); mają one przeważnie (szeroko)rombowaty lub trójkątny kształt (jeśli trójkątny, to z mniej lub bardziej wyraźną wypukłą, klinowatą nasadą) a ich wierzchołek jest wydłużony (zwłaszcza w młodocianym stadium); zwykle nawet one są niewiele mniej szerokie jak długie. Liście długopędowe - tzw. liście późne - są nieco większe, ale przede wszystkim szersze od krótkopędowych (czasami nawet szersze niż dłuższe!), przeważnie trójkątne, tj. z prosto ściętą (np. 'Serotina') lub co najwyżej lekko klinowatą (np. 'Marilandica') albo zaokrągloną (np. 'Robusta'), rzadziej delikatnie wklęsłą ('Serotina') nasadą. Młode liście u większości odmian są zabarwione na rozmaite odcienie czerwonobrązowego koloru (najlepsza cecha odróżniająca topole kanadyjskie od czarnej!; wyjątkiem jest tu posiadająca prawie zielone /tylko bardzo lekko zaczerwienione/ młode liście 'Marilandica'). Dojrzałe liście są obustronnie zielone i nagie, a ich brzeg jest delikatnie karbowany i lekko prześwitujący. U nasady blaszki często występują 1-2 drobne gruczołki (brak ich u topoli czarnej!). Generalnie w porównaniu z topolą czarną, liście topól kanadyjskich są nieco większe i wyraźnie szersze, a ich blaszka jest bardziej sztywna w dotyku (czasem sprawiająca wrażenie skórzastej). Ustawienie: skrętoległe na cienkich i spłaszczonych z boku, zielonych lub czerwono nabiegłych ogonkach. Okres występowania: zależny od odmiany; IV lub V - X. Czas listnienia stanowi ważną informację przy odróżnianiu poszczególnych odmian. Do najwcześniej wykształcających liście należy 'Marilandica' - ma to miejsce zaraz po połowie kwietnia. Nieco później, bo zwykle w trzeciej dekadzie kwietnia pojawiają się liście u 'Robusty'. Zdecydowanie najpóźniejszym czasem listnienia charakteryzuje się 'Serotina' (stąd nazwa topola późna), której liście rozwijają się przeważnie dopiero w połowie maja. Intensywne opadanie liści rozpoczyna się zwykle już w 1. dekadzie października. Barwa jesiennego przebarwienia zielonawobrązowa poprzez żółtobrązową do żółtej, zwykle mało intensywna.

europejska topola czarna (Populus nigra)	+	amerykańska topola deltoidalna (Populus deltoides)	=	euroamerykańska topola kanadyjska (Populus xcanadensis)
	+		=

↑ Młode liście topól kanadyjskich (Populus xcanadensis) posiadają zawsze mniejszą lub większą domieszkę czerwonobrązowego koloru. Jest to jedna z najistotniejszych różnic w stosunku do posiadającej czysto zielone młode liście europejskiej topoli czarnej (Populus nigra), stanowiącej jeden z gatunków rodzicielskich tej grupy mieszańców. Zaczerwienienie pochodzi od drugiego gatunku rodzicielskiego - amerykańskiej topoli deltoidalnej (Populus deltoides), u której jest ono przeważnie dużo bardziej intensywne. ← / ←← Dojrzałe liście topól kanadyjskich są podobne do występujących u topoli czarnej. Krótkopędowe mają zazwyczaj klinowatą nasadę i wydłużony wierzchołek (u góry), zaś szersze i większe liście długopędowe są niemal trójkątne (u dołu). Od spodu liście są nagie, a ich kolor jest jasnozielonawy.

Kwiaty Rozdzielnopłciowe, rozmieszczone dwupiennie, wiatropylne, tworzone w ogromnych ilościach, zebrane w zwisające, kotkowate kwiatostany. Kotki męskie walcowate, grube, karminowoczerwone do ciemnoczerwonych, żeńskie nieco krótsze i bardziej wysmukłe, zielonawe. Pojedyncze kwiaty bardzo drobne i niepozorne, pozbawione okwiatu. Większość kultywarów topoli kanadyjskiej tworzy osobniki tylko jednej płci. Przykładowo 'Serotina', 'Robusta' i 'Gelrica' posiadają wyłącznie klony męskie, natomiast 'Marilandica', 'Grandis' i 'I-214' - tylko klony żeńskie. Okres kwitnienia: IV (zawsze przed rozwojem liści). → / →→ Karminowoczerwone kotki męskie topoli kanadyjskich są grube i walcowate. Posiadają one czerwone pylniki. →→→ Kotki żeńskie są zielonawożółte i cieńsze od męskich. Zakwitają nieco później - około połowy kwietnia.

↑ Pojedyncze owoce to maleńkie, wielonasienne torebki otwierające się 3-ma lub 4-ma klapkami (u niektórych odmian, jak np. pokazanej na zdjęciach 'Marilandici', dość często mogą też występować 2-klapkowe torebki). Są one zaopatrzone w dużą ilość białego, lotnego puchu nasiennego przypominającego watę.   Owoce i nasiona Owoce wytwarzane w ogromnych ilościach, mają postać bardzo drobnych, suchych, wielonasiennych torebek otwierających się (2)3-4 klapkami. Są zebrane w niezwykle puszyste (przypominające watę), białe, kotkowate owocostany. Długość owocostanów zależy od odmiany; najdłuższe - do 20cm - tworzy 'Marilandica'. Nasiona z pęczkami gęstych włosków tworzą roznoszony przez wiatr puch nasienny topoli. Okres dojrzewania owoców: V lub VI. → Dojrzałe owocostany topoli kanadyjskich mają postać białych, puszystych kotek składających się z kilkudziesięciu pojedynczych owoców. Pokazane na zdjęciu owocostany należą do odmiany 'Marilandica'. Wyróżniają się one dużymi rozmiarami (nawet ponad 20cm długości). U dołu po prawej: Topole wytwarzają olbrzymie ilości nasiennego puchu. Aby uniknąć związanego z tym zaśmiecania chodników i ulic, na terenach na zamieszkałych unika się zwykle sadzenia żeńskich osobników (na zdjęciu opadłe owocostany odmiany 'Marilandica').   Drewno Miękkie, stosunkowo nietrwałe (szybko ulega rozkładowi, dlatego u starych drzew często wypróchniałe), łatwe w obróbce, pozbawione smaku i zapachu. Stosowane głównie jako opał, ale także w papiernictwie, do produkcji skrzynek i opakowań, palet itp.

Przechodzimy obecnie do krótkiego omówienia poszczególnych kultywarów. Jak nadmieniono w punkcie Systematyka, będziemy stosować uproszczony zapis pomijający człon "kanadyjska" w polskiej nazwie gatunkowej. Użyte poniżej nazwy typu topola późna lub 'Serotina' należy więc w sensie formalnym rozumieć jako topola kanadyjska, odm. późna lub topola kanadyjska 'Serotina'.

Topola późna (P. xcanadensis 'Serotina')

Topola bujna (P. xcanadensis 'Robusta')

Topola holenderska (P. xcanadensis 'Marilandica')

Topola geldryjska (P. xcanadensis 'Gelrica')

Topola francuska (P. xcanadensis 'Grandis' / 'Regenerata')

Topola 'I-214' (P. xcanadensis 'I-214')

Poza wymienionymi odmianami istnieją dziesiątki (jeśli nie setki) mieszańców powstałych w wyniku spontanicznego krzyżowania się. Ich rozpoznawanie jest niezwykle trudne.
Przy okazji pragnę bardzo serdecznie podziękować Panu Rafałowi Matthew Jastrzębskiemu, który pomógł mi oznaczyć gatunki i odmiany wielu drzew (w tym przede wszystkim topól kanadyjskich) rosnących na terenie Krakowa.

  Inne informacje

█ Z moich obserwacji w Krakowie wynika, że topole kanadyjskie stanowią zazwyczaj jeden z największych udziałów wśród wiatrołomów. Jedną z tego przyczyn jest zapewne kruche drewno tych drzew, inną - ich duża wysokość. To właśnie topole są swojego rodzaju "wiatrochronami" w stosunku do innych drzew, same będąc pozbawione takiej ochrony. Nie bez znaczenia jest też bardzo duża ilość topól w miastach. Więcej na ten temat w artykule Drzewa i wiatr.

Konary topól kanadyjskich najczęściej łamią się w wierzchołkowej części korony. Zdjęcia powyżej przedstawiają to samo drzewo przed i po ogromnej wichurze, jaka nawiedziła południową Polskę 24 sierpnia 2007 roku. Drzewo zostało ścięte jesienią 2008 roku. Jak widać, pomimo tak ogromnych rozmiarów, nie było ono w ogóle dotknięte próchnicą!

█ Topola kanadyjska (w odróżnieniu od czarnej!) jest drzewem wyjątkowo lubianym przez jemiołę. Topole stanowią zresztą najliczniejszą grupę żywicieli jemioły spośród wszystkich gatunków drzew liściastych występujących w Polsce (Siwecki 1973).