█ Zapraszam na swoją nową stronę Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych (https://www.rpdp.hostingasp.pl), na której znajdą Państwo najbardziej aktualne dane dotyczące rekordowych drzew w Polsce. Strona ma charakter otwarty - każdy może się zarejestrować i po zalogowaniu dodawać do bazy "swoje" drzewa wraz z ich pomiarami oraz zdjęciami. Bez zalogowania program pracuje w trybie "tylko odczyt" - dodawanie wpisów (także ich modyfikacja i usuwanie) nie jest możliwe, jednak bez przeszkód można przeglądać zgromadzone w bazie dane.

Przyglądając się obejściom domów i przydomowym ogródkom, można czasami odnieść wrażenie, że pewne małe, bardzo nietypowe, a zarazem niezwykle sympatycznie wyglądające drzewko liściaste występuje niemal w każdym z nich. To drzewko to sprowadzony z Ameryki Północnej sumak octowiec - gatunek należący obecnie do najpopularniejszych roślin ozdobnych w Polsce. Co powoduje tak wielką popularność sumaka? Wydaje się, że w dużej mierze jest to jego mała i niezwykle oryginalna sylwetka. Sprawia ona, że gatunku tego nie sposób pomylić z żadnym innym drzewem. Krótki pień sumaka octowca przeważnie tuż nad ziemią dzieli się na rzadko rozstawione, widlasto rozgałęzione konary przypominające poroże. Wraz z gałęziami tworzą one parasolowatą koronę, której szerokość niejednokrotnie przekracza wysokość całego drzewa. Wszystko to nadaje sumakowi jedyny w swoim rodzaju, egzotyczny wygląd. Walor dekoracyjny posiadają również duże, pierzasto-złożone liście sumaka octowca. Latem są one błyszcząco ciemnozielone, jesienią zaś niezwykle efektownie się przebarwiają, przybierając całą gamę bardzo jaskrawych kolorów - od żółtego, poprzez pomarańczowy aż do ognistoczerwonego. Kolejną dobrą cechę rozpoznawczą, a zarazem dużą ozdobę, stanowią kwiatostany i owocostany sumaka. Mają one postać dużych stożków (kwiatostany męskie) lub gęstych, zbitych kolb (kwiatostany żeńskie i owocostany), stojących na wierzchołkach pędów. Kwiatostany są żółtozielone, owocostany natomiast początkowo przybierają kolor czerwonobordowy, potem stają się rodo(brunatno)czerwone i gęsto owłosione. Znaczenie dekoracyjne posiadają zwłaszcza utrzymujące się na gałęziach przez cały rok owocostany. Do wad sumaka octowca z użytkowego punktu widzenia należy zaliczyć bardzo intensywne wytwarzanie odrośli korzeniowych oraz wyjątkowo krótki czas życia tego drzewa (zaledwie ok. 25 lat!).

Najczęściej uprawiany w Polsce gatunek sumaka. Posiada liczne odmiany ozdobne, z których u nas spotyka się dwie: 'Laciniata' i 'Dissecta' - odmiany o niemal siecznych, strzępiastych liściach i jeszcze szerszej koronie niż u formy podstawowej, rosnące wolniej niż ona.

  Występowanie

Zasięg. Wschodnia część Ameryki Północnej. Roślina dziczejąca poza terenami naturalnego występowania. Biotop. Widne lasy, skaliste zbocza, nieużytki. Występuje na bardzo suchych, kamienistych glebach. Preferencje. Gatunek pionierski (niemal ruderalny) o minimalnych wymaganiach, dobrze radzący sobie praktycznie na każdego rodzaju glebie, preferujący stanowiska suche i w pełni nasłonecznione, bardzo odporny na suszę, mróz, zanieczyszczenia powietrza, choroby i szkodniki. Długość życia i tempo wzrostu. Jedno z najkrócej żyjących drzew, osiągające wiek zaledwie 20-25(30) lat. Rośnie dość szybko (początkowo bardzo szybko).

Zastosowanie Bardzo popularna roślna ozdobna. Ze względu na niewielkie rozmiary, egzotyczny pokrój, przepięknie przebarwiające się jesienią liście oraz atrakcyjne kwiatostany (bardziej efektowne u męskich okazów) i owocostany, jest często sadzony przed domami, w ogrodach, parkach, przy drogach itp. Do wad należy zaliczyć intensywne tworzenie trudnych do wytępienia odrośli korzeniowych oraz śmiecenie (właściiwie przez cały rok) rozpadającymi się częściowo "szyszkami". → / →→ Sumak octowiec należy do najbardziej popularnych drzew/krzewów ozdobnych w Polsce. Najczęściej można go spotkać przy domach i w przydomowych ogródkach. Swoją popularność drzewo zawdzięcza przede wszystkim bardzo oryginalnemu, nieco egzotycznemu pokrojowi oraz niezwykle pięknemu przebarwianiu się liści jesienią.

  Pokrój

Małe drzewko liściaste o egzotycznym wyglądzie, rzadziej wielopniowy krzew. Rozmiary. Wysokość 4-6(10)m. Średnica pnia 0.20-0.25(0.30)m. Szczegóły pokroju. Pień krótki, nisko rozgałęziony, przeważnie krzywy. Korona bardzo szeroka (nierzadko jej szerokość znacznie przekracza wysokość całego drzewa!), najczęściej o parasolowatym kształcie, luźna i prześwitująca. Konary rzadko rozstawione, charakterystycznie widlasto rozgałęzione (ich kształt bywa czasami określany mianem "rogów jelenia"), często fantastycznie powyginane. Gałązki krótkie, grube i sztywne, widlasto rozgałęzione, łukowato wzniesione.

Sumak octowiec jest niskim drzewem o krótkim, krzywym pniu i bardzo szerokiej, parasolowatej koronie.

Grube i sztywne gałązki sumaka co krótki odcinek widlasto się rozgałęziają, dzięki czemu drzewko przyjmuje często niezwykle fantazyjny pokrój.

Wytwarzane niezwykle intensywnie odrośla korzeniowe sumaka tworzą rozległe, malownicze kępy.   Więcej...     Korzenie System korzeniowy bardzo rozległy, jednak płytki i złożony ze słabych i kruchych korzeni, wyjątkowo podatny na wykroty (szczególnie narażone na wywrócenie przez wiatr są starsze osobniki, posiadające bardzo szeroką koronę). Drzewo słynie z niezwykle intensywnego wytwarzania odrośli korzeniowych; nie koszone tworzą one często na dużej powierzchni (nawet daleko poza rzutem korony!) malownicze kępy. Odrośla tworzą się najczęściej w wyniku mechanicznego uszkodzenia biegnących bardzo płytko pod powierzchnią ziemi korzeni. Chcąc zatem uniknąć problemów związanych z likwidacją odrośli, należy sadzić drzewo w miejscach, w których nie wykonuje się żadnych zabiegów mechanicznych. Kiedy jednak problem już wystąpi, należy koniecznie wykopywać jak największe kawałki korzeni matecznych - wyrywanie odrośli nie tylko, że nic nie da, ale spowoduje jeszcze silniejsze tworzenie nowych. █ Z moich obserwacji wynika, że system korzeniowy sumaka octowca należy do najmniej stabilnych spośród wszystkich popularnych drzew. Po wielu silnych wichurach, jakie miały miejsce w ostatnich latach, zawsze obserwowałem wyjątkowo dużą - w stosunku do innych drzew - liczbę wyrwanych z korzeniami sumaków (patrz zdjęcia poniżej). A przecież drzewa te ze względu na swoje niewielkie rozmiary są zwykle w dużym stopniu osłonięte od wiatru. Świadczy to o płytkim i niezwykle słabym systemie korzeniowym sumaków. Pośrednie potwierdzenie tego faktu może stanowić bardzo mała zaobserwowana ilość połamanych konarów sumaków i to pomimo ich bardzo szerokich koron. Wytłumaczenie może być tylko jedno - system korzeniowy sumaka jest po prostu tak słaby, że zanim drzewo mogłoby doznać złamania konara, wcześniej zdąży się przewrócić. Więcej na ten temat w artykule Drzewa i wiatr.

  Kora / Pędy i pąki

Kora. Szara do brunatnoszarej, lekko błyszczaca, zawsze cienka i gładka (nie licząc drobnych chropowatości), tylko u starych drzew czasami delikatnie łuszcząca się cienkimi, poziomymi pasemkami. Zawiera sok mleczny i garbniki. Młode pędy okrągłe w przekroju, bardzo grube, rudobrązowe do brunatnych, gęsto, szczeciniasto owłosione, złamane lub przecięte wydzielają gęsty, aromatyczny sok mleczny, który początkowo jest żółtawobiały, a po pewnym czasie twardnieje i staje się czarny. Pąki ukryte w nasadach liści, drobne, nie okryte łuskami, żółtobrązowe, bardzo gęsto filcowato owłosione.

← Gładka kora sumaka octowca lekko łuszczy się tylko u starych drzew. ↓ Pędy sumaka są grube i pokryte gęstą szczeciną. Drobne, filcowato owłosione pąki są ukryte w nasadach liści i otoczone dużymi, sercowatymi bliznami liściowymi. → Duży, gąbczasty rdzeń pędów ma pomarańczowobrązowy kolor.

← Pierzasto złożone liście sumaka octowca osiągają nawet 40cm długości. ↓ Listki odmiany ozdobnej Laciniata są efektownie postrzępione.   Liście Blaszkowate, nieparzystopierzaste, złożone z 11-27(31) listków. Wyróżniają się dużymi rozmiarami - długość całego liścia wynosi 30-40(50)cm. Listki owalno-lancetowate, długo zaostrzone, długości 5-10(12)cm, na brzegu równomiernie piłkowane, błyszcząco ciemnozielone, boczne siedzące, szczytowy na krótkim ogonku, od góry nagie, z dołu przynajmniej wzdłuż głównego nerwu lekko owłosione. Oś liścia krótko owłosiona, często łukowato wygięta ku górze. Ustawienie: skrętoległe na owłosionych ogonkach. Okres występowania: V-X. Liście rozwijają się stosunkowo późno, zwykle dopiero na początku maja (rzadko z końcem kwietnia). Na początku października przebarwiają się niezwykle efektownie na bardzo jaskrawe kolory, głównie od pomarańczowego do ciemnoczerwonego, czasami także częściowo na żółto (wszystkie te barwy mogą przechodzić jedna w drugą na tym samym listku!).

Sumak octowiec należy do najpiękniej przebarwiających się jesienią drzew. Mamy tu całą gamę bardzo jaskrawych kolorów: od żółtego, przez pomarańczowy aż do ciemnoczerwonego. Wszystkie te kolory mogą występować razem na jednym listku!

  Kwiaty

Rozdzielnopłciowe, rozmieszczone dwupiennie, owadopylne i miododajne, zebrane w stojące na szczytach pędów stożkowate wiechy długości 10-20cm. Kwiatostany męskie stożkowate, duże - do 25cm długości, luźne, jasnożółte, po dojrzeniu pod koniec czerwca rozsypują się pozostawiając po sobie jedynie cienki, stojący rdzeń. Kwiatostany żeńskie wąskostożkowate (kolbowate), mniejsze i dużo bardziej zwarte od męskich, żółtozielone. Pojedyncze kwiaty drobne, posiadają po 5 przeplatających się ze sobą działek kielicha i płatków korony. Okres kwitnienia: VI-VII (po rozwinięciu się liści).

		↑ Pojedyncze kwiaty (na zdj. żeńskie) posiadają podwójny, 5-krotny okwiat.
Kwiaty męskie sumaka octowca są zebrane w luźne, stożkowate, żółte kwiatostany.	Kwiatostany żeńskie mają postać gęstych, żółtozielonych kolb.

  Owoce i nasiona

Drobne, kuliste, gęsto owłosione, suche pestkowce zabarwione początkowo na czerwonobordowo, potem na brunatnoczerwono, zebrane na końcach gałązek w gęste i zbite, kolbowate, często lekko wygięte owocostany przypominające szyszki. Są bardzo kwaśne (nazwa!), jednak namoczone w wodzie dają przyjemny w smaku, kwaskowaty napój. Okres dojrzewania owoców: (VII)VIII-X. Owocostany utrzymują się na drzewie długo - aż do następnego lata (zimą wyglądają jednak mało efektownie - "brudne").
█ Drzewo rozpoczyna owocowanie już w wieku 5 lat.

		↑ Pojedyncze owoce są kuliste i gęsto owłosione.
Stojące, szyszkowate owocostany sumaka octowca mają (brunatno)czerwony kolor. Utrzymują się one na drzewie przez cały rok (po prawej).

  Galeria zdjęć

Zobacz galerię...

Początek strony

MOJEDRZEWA.PL

Copyright © 2006-2025 by Piotr Gach

Zobacz też:
Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych
Tomasz Niechoda, Janusz Korbel -
Drzewa Białowieskiego Parku Narodowego
Monumental Trees
Konkurs Drewno jest wspaniałe (Nadleśn. Łopuchówko)