ATLAS DRZEW POLSKI - publikacja na podstawie niniejszej strony
ATLAS DRZEW POLSKI - wydanie 2
Ostatnia
modyfikacja:
2019-01-04
Licznik odwiedzin:
Roślina pionierska Roślina (bardzo) światłolubna Roślina preferująca wilgotne gleby Roślina wybitnie mrozoodporna
GATUNEK
Olsza zielona
(Alnus viridis DC)
ang. Green Alder
inne nazwy: kosa olcha
Podobne gatunki:
Gatunek rodzimy
Krzew liściasty
zrzucający liście
na zimę
Pokrój krzaczasty
H: 2-3(4)m
Φ: 5-10(15)cm
Długość życia:
50-70(100)lat
Tempo wzrostu:
duże
Biotop:
brz. górskich rzek, zabagnione zbocza
Kwiaty:
1-p., wiatrop.
IV-V
Dekor.:
szyszeczki
Olsza zielona
Cechy charakterystyczne:
♦ Niewielki górski krzew.
Kora na młodych gałęziach
błyszcząco czerwonobrunatna,
potem jasnoszara, zawsze gładka.
♦ Pąki siedzące bez trzoneczków, szpiczastojajowate, ciemnoczerwone, lepkie, pędy obłe.
Liście eliptyczne, zaostrzone,
ostro podwójnie piłkowane,
opadają bez przebarwienia.
♦ Kotki męskie zwisające, żółte, potem czerwonobrązowe, żeńskie szyszeczki maleńkie, jajowate, ciemnoczerwone.
Kwitnienie po rozwinięciu się liści.
Owocostany w postaci małych, jajowatych, zdrewniałych szyszeczek, umieszczone
na trzoneczkach
, utrzymujące się
na krzewie przez cały rok.
Drewno i przecięta kora
na powietrzu zabarwiają się
na jaskrawopomarańczowy kolor.
♦ Krzew bardzo higrolubny,
występujący najczęściej w pobliżu
rzek i górskich potoków
.
 
Ciekawostki:
♦ Dzięki tworzonym obficie odroślom korzeniowym i od pnia, olsza zielona
jest dostosowana do przetrwania
górskich lawin.
 

█ Zapraszam na swoją nową stronę Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych (https://www.rpdp.hostingasp.pl), na której znajdą Państwo najbardziej aktualne dane dotyczące rekordowych drzew w Polsce. Strona ma charakter otwarty - każdy może się zarejestrować i po zalogowaniu dodawać do bazy "swoje" drzewa wraz z ich pomiarami oraz zdjęciami. Bez zalogowania program pracuje w trybie "tylko odczyt" - dodawanie wpisów (także ich modyfikacja i usuwanie) nie jest możliwe, jednak bez przeszkód można przeglądać zgromadzone w bazie dane.

Niewysoki, gęsto ugałęziony krzew liściasty porastający wilgotne górskie zbocza i brzegi górskich strumieni. Jego najbardziej charakterystyczną cechą, podobnie zresztą jak wszystkich olszy, są zdrewniałe, szyszeczkowate owocostany. Od pozostałych gatunków olszy występujących w Polsce - czarnej i szarej, olsza zielona różni się przede wszystkim niewielkim krzewiastym pokrojem, obłymi pędami oraz ostrokończystymi pąkami umieszczonymi na pędach bez trzoneczków. Olsza zielona jest w Polsce gatunkiem niezwykle rzadkim, na stanowiskach naturalnych występującym jedynie w Bieszczadach.

  Systematyka 

Jeden z trzech rodzimych gatunków olszy w Polsce (obok olszy czarnej i szarej), zdecydowanie najrzadszy.

Olsza zielona
W Polsce na stanowiskach naturalnych olsza zielona występuje jedynie
na bieszczadzkich połoninach, gdzie stanowi substytut kosodrzewiny.

  Występowanie / Zastosowanie

Zasięg. Strefa chłodna półkuli północnej (sięga na północ aż do 70° szerokości geograficznej). Tworzy subalpejskie piętro kosówek w górach środkowej i południowo-wschodniej Europy, występuje też na północy Azji (Syberia, Kamczatka), Ameryki Północnej (Kanada, Alaska) oraz na Grenlandii. W Polsce jedyne naturalne stanowiska olszy zielonej znajdują się w zachodnich Bieszczadach. Porastając połoniny ponad górną granicą lasu (powyżej poziomu 600 m.n.p.m.) stanowi tam ona odpowiednik kosodrzewiny (stąd nazwa potoczna "kosa olcha"). Nieliczne sztuczne nasadzenia można spotkać w Tatrach. Biotop. Tworzy zarośla na podmokłych górskich zboczach oraz w okolicach rzek i górskich strumieni, występuje też w górskich sosnowych lasach łęgowych. Preferencje. Gatunek pionierski o bardzo małych wymaganiach, odporny na surowe górskie warunki, w tym na niskie temperatury, światłolubny. Podobnie jak inne olsze preferuje gleby wilgotne, jednak bez trudu radzi sobie nawet na dość suchych stanowiskach, takich jak nasłonecznione górskie zbocza czy rumowiska skalne. Długość życia i tempo wzrostu. Krzew bardzo krótkowieczny, szybko rosnący. Osiąga wiek zaledwie 50-70(100) lat. Zastosowanie. Umacnianie zboczy.

  Pokrój / Korzenie

Pokrój. Niewysoki, bardzo rozłożysty i gęsto ugałęziony krzew liściasty, sporadycznie małe drzewko o wysokości 3-10m. Rozmiary. Wysokość 2-3(4)m. Średnica pnia 0.05-0.10(0.15)m. Szczegóły pokroju. Pień cienki, zwykle łukowato wygięty na kształt kosy (drugi powód powstania nazwy potocznej kosa olcha), zawsze wielokrotny. Korona bardzo rozłożysta, nieregularna, gęsto ugałęziona. System korzeniowy płytki i rozległy, gęsty, tworzący dużą ilość odrośli korzeniowych.
█ W bulwkowatych naroślach na korzeniach olszy żyją specjalne bakterie z rzędu promieniowców, prowadzące proces wiązania atmosferycznego azotu. Proces ten znacznie poprawia jakość gleby.

  Kora / Pędy i pąki

Kora początkowo błyszcząco brunatnoczerwona, z czasem staje się popielatoszara, zawsze pozostaje gładka (jest upstrzona jedynie kreskowatymi, poziomymi przetchlinkami w jaśniejszym kolorze). Młode pędy obłe (niekanciaste - różnica w stosunku do olsz czarnej i szarej), najpierw zielonawe, potem ciemnoczerwone, nakrapiane drobnymi, kropkowatymi przetchlinkami o białym kolorze, początkowo owłosione, później łysiejące. Pąki siedzące bez trzoneczków (najważniejsza różnica w stosunku do olsz czarnej i szarej!), stożkowate lub jajowate, szpiczasto zakończone (kolejna różnica), okryte 4-6 zielonawymi lub ciemnoczerwonymi, orzęsionymi łuskami, nagie i lepkie, boczne podobnej wielkości co wierzchołkowe, odstające od pędu.

Kora olszy zielonej Młode pędy i pąki olszy zielonej
Kora olszy zielonej
zawsze pozostaje gładka.
Młode pędy olszy zielonej są obłe,
a szpiczaste, ciemnoczerwone pąki
nie posiadają trzoneczków.

  Więcej...  



Liście olszy zielonej Charakterystyczne szyszeczki olszy zielonej
Liście olszy zielonej mają eliptyczny lub
jajowaty kształt. Posiadają one 6-9 par
nerwów bocznych.
Owocostany olszy zielonej
to umieszczone na trzoneczkach małe,
jajowate, zdrewniałe szyszeczki.

  Liście / Kwiaty / Owoce i nasiona

Liście blaszkowate, pojedyncze. Blaszka eliptyczna lub jajowata, z lekko zaostrzonym wierzchołkiem, nieduża - długości 3-6cm i szerokości 2-4.5cm, na brzegu podwójnie piłkowana, z góry błyszcząco ciemnozielona, pod spodem jaśniejsza i matowa, obustronnie naga (najwyżej tylko w kątach nerwów pod spodem lekko owłosiona), w młodości klejąca. Unerwienie wyraźnie widoczne, z (5)6-9(10) parami nerwów bocznych. Ustawienie: skrętoległe na 1-2.5cm ogonkach. Okres występowania: IV-X/XI. Jesienią liście opadają bez przebarwienia.

Kwiaty rozdzielnopłciowe, rozmieszczone jednopiennie, wiatropylne. Kwiaty męskie zebrane w kotkowate kwiatostany. Kotki zwisające, walcowate, długości ok. 6cm (a więc krótsze niż u olszy czarnej i szarej), zawiązują się zielone już latem poprzedniego roku, kwitnąc na wiosnę przybierają kolor żółtawy do jaskrawożółtego. Kwiaty żeńskie zebrane po 5-8 sztuk w małe, czerwonawozielone szyszeczki osadzone na trzoneczkach. Rozwijają się z pąków mieszanych dopiero na wiosnę (nie poprzeniego roku, jak u olszy czarnej i szarej!), w trakcie dojrzewania zielenieją. Okres kwitnienia: IV-V (po rozwinięciu się liści, a więc odwrotnie niż u olszy czarnej i szarej, także później od nich!).

Owoce drobne, płaskie, wąsko oskrzydlone orzeszki zebrane w bardzo charakterystyczne, szyszeczkowate, zdrewniałe owocostany. Szyszeczki osadzone na trzoneczkach, jajowate, długości 1-1.5cm, najpierw brązowe, potem brązowoczarne. Nasiona małe, długości 1-2mm, jasnobrązowe, otoczone jednym wąskim skrzydełkiem. Okres dojrzewania owoców: IX-X. Zdrewniałe szyszeczki po uwolnieniu nasion utrzymują się na krzewie przez cały rok (kilka lat).
█ Nasiona olszy zachowują zdolność kiełkowania stosunkowo krótko. Aby wykiełkować, muszą szybko trafić na wystarczająco wilgotne podłoże.

  Drewno

Ze względu na krzewiastą postać bez znaczenia użytkowego.


  Galeria zdjęć

Zobacz galerię...