ATLAS DRZEW POLSKI - publikacja na podstawie niniejszej strony
ATLAS DRZEW POLSKI - wydanie 2
Ostatnia
modyfikacja:
2019-01-04
Systematyka:
ROŚLINY / NACZYNIOWE / NASIENNE / OKRYTONASIENNE / (ROSOPSIDA) / BUKOWCE /
BUKOWATE / Buk - Dąb - Kasztan - ...
Licznik odwiedzin:
Zawiera relatywnie dużą ilość gatunków wybitnie światłolubnych (światłżądnych) Zawiera relatywnie dużą ilość gatunków umiarkowanie higrogrolubnych
RODZAJ
Kasztan
(Castanea)
ang. Chestnut
Zawiera:
12 gatunków
w tym rodzimych w Polsce:
0
Gatunki:
Kasztan jadalny
Kasztan
jadalny

Castanea
sativa



Kasztan
amerykański

Castanea dentata


Kasztan
japoński

Castanea crenata


Kasztan
chiński

Castanea mollissima



...
Ciekawostki:
♦ Nazwa kasztan jest powszechnie lecz niestety błędnie stosowana w odniesieniu
do kasztanowców. W rzeczywistości oba rodzaje (kasztan i kasztanowiec) nie są
ze sobą blisko spokrewnione.
 
Cechy charakterystyczne:
♦ Pojedyncze, wydłużone liście
o ostro piłkowanym, "zębatym" brzegu.
♦ Kłosowate, zwykle sztywne (nie luźno zwisające) kwiatostany.
"Najeżone" długimi i cienkimi kolcami, kuliste owoce. Zawierają błyszczącobrązowe orzechy podobne do kasztanów kasztanowców, jednak posiadające zaostrzony wierzchołek i jadalne.
 

█ Zapraszam na swoją nową stronę Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych (https://www.rpdp.hostingasp.pl), na której znajdą Państwo najbardziej aktualne dane dotyczące rekordowych drzew w Polsce. Strona ma charakter otwarty - każdy może się zarejestrować i po zalogowaniu dodawać do bazy "swoje" drzewa wraz z ich pomiarami oraz zdjęciami. Bez zalogowania program pracuje w trybie "tylko odczyt" - dodawanie wpisów (także ich modyfikacja i usuwanie) nie jest możliwe, jednak bez przeszkód można przeglądać zgromadzone w bazie dane.

Rodzaj obejmujący gatunki drzew i krzewów liściastych o zróżnicowanych rozmiarach i opadających na zimę liściach. Najbardziej charakterystyczą cechą kasztanów są ich kuliste owoce, których zewnętrzna, gęsto najeżona długimi i cienkimi kolcami okrywa zawiera w sobie jeden lub kilka wielkich orzechów, przypominających popolarne u nas "kasztany" tworzone przez kasztanowce. Orzechy kasztanów różnią się jednak od nasion kasztanowców posiadaniem wyraźnego, zaostrzonego wierzchołka. U większości gatunków są one jadalne i mają słodkawy smak, z czym wiążą się polska i angielska nazwa jedynego europejskiego przedstawiciela rodzaju - kasztana jadalnego (Castanea sativa), ang. Sweet chestnut (słodki kasztan).

  Systematyka 

Rodzaj kasztan obejmuje 12 gatunków, z których w Polsce żaden nie występuje w stanie naturalnym, sporadycznie natomiast jest u nas uprawiany jedyny rodzimy europejski gatunek: kasztan jadalny (C. sativa). Pozostałe gatunki rosną w Ameryce Północnej oraz w Azji; najbardziej znane z nich to kasztan amerykański (C. dentata), kasztan japoński (C. crenata) i kasztan chiński (C. mollissima).

  Gatunki szczegółowo opisane w serwisie 

Kasztan jadalny Pochodzący z południowo-wschodniej Europy kasztan jadalny to wysokie i okazałe drzewo liściaste, znane przede wszystkim z wytwarzania bardzo smacznych owoców. Nazywane maronami albo identycznie jak sama roślina czyli po prostu kasztanami jadalnymi, są one cenione jako przysmak w całej Europie, a najlepsze z nich rosną oczywiście... na placu Pigalle :). W Polsce rzadko uprawiany kasztan jadalny jest prawowitym właścicielem swojej nazwy rodzajowej, w odróżnieniu od występującego u nas powszechnie i podszywającego się pod tą samą nazwę kasztanowca białego. Od tego ostatniego, bardzo popularnego u nas drzewa, "prawdziwy" kasztan różni się przede wszystkim pojedynczymi liśćmi o "ościstym" brzegu oraz cienkimi i długimi, kłosowatymi kwiatostanami przypominającymi raczej kawałki drutu gęsto oklejone drobnymi kwiatami niż stożkowate "świece" kasztanowca. Owoce obu drzew są już dużo bardziej zbliżone, choć ich zewnętrzna, kulista i początkowo jasnozielona okrywa jest u kasztana pokryta dużo bardziej gęstymi, dłuższymi i cieńszymi kolcami, a same "kasztany" posiadają wyciągnięty, zaostrzony wierzchołek z kępką zaschniętych resztek słupka. No i oczywiście, w odróżnieniu od kasztanów kasztanowca, są jadalne.

Obok sztywnych, ostro ząbkowanych, błyszcząco ciemnozielonych liści oraz tworzonych na całym drzewie żółtawych kwiatostanów, duże, jasnozielone, "jeżowate" owoce stanowią największy walor ozdobny tego bez wątpienia niezwykle atrakcyjnego drzewa. W Polsce kasztan jadalny pełni taką właśnie dekoracyjną rolę, choć niestety jest u nas bardzo rzadko spotykany. Na południu i zachodzie Europy występuje bez porównania częściej, w tym także w roli drzewa owocowego.
Więcej informacji...

  Występowanie / Zastosowanie

Zasięg. Półkula północna, w tym Ameryka Północna (6 gatunków), wschodnia Azja (dokł. Chiny i Japonia - 5 gatunków) oraz południowo-wschodnia Europa (1 gatunek). Biotop. Zależny od gatunku. Preferencje. Kasztany lubią żyzne i głębokie, lekko kwaśne gleby o uregulowanych stosunkach wodnych, nie przepadają natomiast za glebami płytkimi, ciężkimi i gliniastymi, a także glebami o zasadowym odczynie. Są to przeważnie rośliny bardzo światłolubne. Długość życia i tempo wzrostu. Drzewa generelnie długowieczne; niektóre gatunki, jak np. kasztan jadalny, mogą dożywać sędziwego wieku 500-1000 lat. Tempo wzrostu średnie (gatunki azjatyckie) do dużego (gatunki amerykańskie i europejski). Zastosowanie. Drzewa ozdobne, dostarczające także jadalnych owoców oraz cennego drewna.



Owoce kasztana jadalnego
"Jeżowate" okrywy owoców kasztana jadalnego
są niezwykle charakterystyczne.

  Cechy morfologiczne

Pokrój. Wśród kasztanów występują rośliny o zróżnicowanych rozmiarach - od krzewów (np. C. ozarkensis, C. pumila) i niewielkich drzew (np. kasztan japoński C. crenata - do 10m) poprzez drzewa średniej wielkości (np. kasztan chiński C. mollissima - do 15m) i duże (np. kasztan jadalny C. sativa - do 30m) aż do ogromnych drzew, jakim jest osiągający nawet 60m wysokości kasztan amerykański (C. dentata). Pąki kasztanów, w odróżnieniu od kasztanowsów są stosunkowo nieduże i suche. Nie występują pąki szczytowe. Liście pojedyncze, o wydłużonym, zazwyczaj owalno-lancetowatym kształcie, duże - o rozmiarach 10-30cm x 4-10cm, ostro piłkowane ("zębate"), często grube i skórzaste, ustawione skrętolegle. Kasztany są roślinami jednopiennymi o kwiatach rozdzielnopłciowych i wiatropylnych. Kwiaty męskie zebrane w długie i sztywne, kłosowate kwiatostany o żółtawym kolorze. Kwiaty żeńskie dużo mniej liczne, wyrastają zebrane zazwyczaj po 3 w jednej okrywie u nasady tej samej osi, na której zgromadzone są kwiaty męskie. Niektóre kwiatostany zawierają wyłącznie kwiaty pręcikowe; te zakwitają najwcześniej. Zapach kwiatów jest intensywnie słodki, niezbyt przyjemny. Okres kwitnienia w zal. od gatunku od późnej wiosny (V/VI) do wczesnego lata (VII), zawsze po rozwoju liści. Owoce kasztanów - tzw. marony lub po prostu kasztany (jadalne) - są bardzo charakterystyczne. Mają one postać orzechów zebranych po 1-7 (zwykle 3) w dużych (5-11cm), kulistych okrywach, gęsto najeżonych długimi i ostrymi kolcami. Okrywy po dojrzeniu pękają, dzieląc się na 2-4 części i uwalniając wielkie, błyszczącobrązowe orzechy podobne do popularnych kasztanów tworzonych przez kasztanowce. Podobnie jak kasztany kasztanowców, mają one z jednej strony szarobrązowy obszar zwany hilum, z drugiej jednak są zakończone wydłużonym szpicem z kępką zaschniętych resztek słupka. Orzech posiada dwie skórki: zewnętrzną - grubą i twardą, o powierzchni podobnej do politurowanego drewna oraz wewnętrzną - cienką i delikatną. Orzechy są jadalne (także na surowo) i bardzo smaczne. Ich kremowobiała, zwykle nieco "mąkowata" masa ma słodkawy smak; jest ona spożywana po uprzednim zdjęciu obu skórek. Największe kasztany tworzą niektóre odmiany kasztana japońskiego - mogą one ważyć nawet do 40g; na drugim biegunie znajdują się osiągające zaledwie ok. 5g orzechy kasztana amerykańskiego. Drewno wiekszości gatunków jest bardzo dekoracyjne, cenne i trwałe oraz niezwykle odporne na gnicie, podobie jak u należących do tej samej rodziny dębów zawiera też dużą ilość garbników.