modyfikacja:
2019-01-04
w tym rodzimych w Polsce:
1
Jodła pospolita Abies alba |
Jodła kaukaska Abies nordmanniana |
Jodła olbrzymia Abies grandis |
Jodła szlachetna Abies procera |
Jodła kalifornijska Abies concolor |
... |
mleczaj późnojesienny
|
♦ Bardzo wysoki, (wąsko)stożkowaty pokrój, (u starszych drzew j.pospolitej często niemal kolumnowy, ze spłaszczonym lub nawet wgłębionym wierzchołkiem - "bocianie gniazdo"). |
| ♦ Jasna, gładka kora (główne gatunki). |
|
♦ Płaskie, niekłujące szpilki (główne gatunki) zwężone u podstawy i osadzone na gałęzi krążkowato rozpostartą "stopką". |
| ♦ Podłużne, stojące szyszki rozsypujące się na drzewie. |
|
♦ Jodły należą do najwyższych drzew świata - niektóre gatunki dorastają nawet do 100m wysokości! |
| ♦ Mierząca ponad 64m wys. jodła olbrzymia rosnąca w Szkocji jest trzecim (po eukaliptusach) najwyższym notowanym obecnie (2011 r.) drzewem w Europie. |
█ Zapraszam na swoją nową stronę Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych (https://www.rpdp.hostingasp.pl), na której znajdą Państwo najbardziej aktualne dane dotyczące rekordowych drzew w Polsce. Strona ma charakter otwarty - każdy może się zarejestrować i po zalogowaniu dodawać do bazy "swoje" drzewa wraz z ich pomiarami oraz zdjęciami. Bez zalogowania program pracuje w trybie "tylko odczyt" - dodawanie wpisów (także ich modyfikacja i usuwanie) nie jest możliwe, jednak bez przeszkód można przeglądać zgromadzone w bazie dane.
Rodzaj bardzo wysokich, zimozielonych drzew iglastych. Wyróżniają się one przede wszystkim podługowatymi, stojącymi na gałęziach szyszkami, które po dojrzeniu całkowicie rozpadają się na drzewie, pozostawiając na gałęziach jedynie sterczący trzpień (nigdy nie znajduje się szyszek jodeł pod drzewami). Pojedyncze, płaskie igły jodeł są na końcach zaokrąglone lub delikatnie wcięte, a przez to nie kłujące. Przylegają one do gałęzi charakterystyczną, krążkowato rozpostartą stopką (dobra cecha rozpoznawcza!), a ich ustawienie jest przeważnie grzebieniaste. Drewno jodeł nie wytwarza żywicy (w korze występują jednak pęcherzyki żywiczne).
| Systematyka |
Rodzaj jodła jest jednym z najliczniejszych rodzajów rodziny sosnowatych. Obejmuje on około 50 gatunków, z których 5(-6)
występuje naturalnie w Europie, w tym jeden - jodła pospolita
(A. alba) - w Polsce. Z uprawianych u nas gatunków na szczególną uwagę zasługuje m.in. wyróżniająca się bardzo ciekawym kształtem
igieł jodła kalifornijska (A. concolor)
oraz sprzedawana często jako drzewko bożonarodzeniowe jodła kaukaska (A. nordmanniana).
Do najciekawszych gatunków należy jodła olbrzymia (A. grandis) - drzewo to w swojej ojczyźnie, którą są północnozachodnie
obszary Ameryki Północnej, osiąga nawet 100m wysokości!
█
Rodzajem najbliżej spokrewnionym z jodłą jest cedr.
| Gatunki szczegółowo opisane w serwisie |
| Jodła pospolita |
Większości z nas słowo jodła kojarzy się ze świętami Bożego Narodzenia, a dokładniej z obwieszoną rozmaitymi kolorowymi
świecidełkami małą, świąteczną choinką. Skojarzenia te mogą wprowadzać w błąd, ponieważ tak naprawdę mamy tu do czynienia
z prawdziwymi gigantami - drzewami osiągającymi nawet 60m wysokości i uznawanymi za najwyższe rodzime drzewa w Europie!
Do dziś pamiętam swoje osłupienie, kiedy kilka lat temu w Bieszczadach po raz pierwszy stanąłem "twarzą w twarz" z jednym
z takich gigantów. Drzewo mierzyło niecałe 40m wysokości, a wcale nie było najwyższe. Od tamtego czasu zawsze zwracam szczególną
uwagę właśnie na jodły. I za każdym razem, kiedy przychodzi mi patrzeć na te piękne i niezwykłe drzewa, dochodzę do wniosku,
że pod względem wrażenia wywieranego niebosiężną sylwetką nie mają one sobie równych...
Więcej informacji... |
| Jodła kalifornijska |
Jodła kalifornijska, zwana inaczej jednobarwną, zasiedla naturalnie górskie obszary południowo-zachodniej części Ameryki Północnej.
To duże, zimozielone drzewo iglaste osiąga w swojej ojczyźnie 25-60m wysokości (w Europie do 40m) i 2m średnicy pnia.
Pokrój jodły kalifornijskiej jest zbliżony do występującego u jodły pospolitej - posiada ona m.in. wyniosłą, wąską koronę
i zaokrąglony wierzchołek.
█
Jak podaje strona Monumental Trees, najwyższa jodła kalifornijska w Europie
rośnie w Lunteren w Holandii i mierzy 28.0m (LG, 2010, laser).
Więcej informacji na temat rekordowych drzew - patrz dodatek Rekordy.
Najlepsza cecha rozpoznawcza jodły jednobarwnej i równocześnie najistotniejsza różnica w stosunku do jodły pospolitej jest związana
z kształtem igieł. Otóż igły Abies concolor są mocno, szablasto wygięte ku górze, przez co tworzą jak gdyby rozszerzoną literę U.
Są one też gęściej rozmieszczone i grubsze, dzięki czemu mimo, że dłuższe (2.5-6cm), wydają się znacznie bardziej masywne.
Kolor igieł jest szarozielony lub niebieskawy i podobny z obu stron (stdą nazwa - jednobarwna).
Stojące, walcowate szyszki jodły kalifornijskiej mają 6-12cm długości, a ich początkowo zielony kolor podczas dojrzewania zmienia się
na purpurowy lub brązowy.
Drewno jodły jednobarwnej jest miękkie, słabe i nietrwałe, używane czasem do produkcji papieru oraz rozmaitych opakowań.
Drzewo to znajduje głównie dekoracyjne zastosowanie, w USA stanowi także bardzo popularne drzewko bożonarodzeniowe.
Wyciągi z igieł jodły jednobarwnej są używane do produkcji wielu leków (np. na reumatyzm).
W Europie jodła kalifornijska należy do rzadkości, najczęściej można ją spotkać w parkach (niestety nielicznych).
Więcej informacji... |
Występowanie / Zastosowanie
Zasięg.
Półkula północna.
Biotop.
Jedne z ważniejszych drzew leśnych. Wiele gatunków występuje wysoko w górach, gdzie ich zasięg może dochodzić nawet do 4500 m.n.p.m.
(j. chińska). W Polsce j. pospolita tworzy z bukiem i świerkiem lasy regla dolnego.
Preferencje.
Jodły to przeważnie drzewa górskie o dużych wymaganiach środowiskowych. Lubią wilgotne, czyste i chłodne powietrze oraz żyzne gleby,
nie tolerują natomiast suszy, upałów, zbyt dużych mrozów (z wyj. j. kaukaskiej) i wiosennych przymrozków.
Źle rosną na terenach okresowo zalewanych. Tolerują zacienienie (jako drzewa leśne w młodości są nawet cieniolubne), choć wiele gatunków
woli miejsca co najmniej lekko nasłonecznione. Podobnie jak świerki, jodły są bardzo wrażliwe na gazy przemysłowe i kwaśne deszcze
(co istotnie ogranicza ich zastosowanie w miastach).
Długość życia i tempo wzrostu.
Drzewa długowieczne, wolno rosnące. W zależności od gatunku osiągają wiek 300-600(800) lat.
Zastosowanie.
Ważne drzewa leśne, odgrywające dużą rolę w kształtowaniu klimatu i ekosystemu, ich drewno jest używane w stolarstwie i budownictwie.
█
Młode drzewa jodły pospolitej i kaukaskiej są w Europie używane jako tradycyjne choinki i stanowią jeden z symboli
świąt Bożego Narodzenia.
Pokrój
Jodły to w większości bardzo wysokie (często przekraczające 50m wysokości)1 drzewa iglaste o typowym dla tej grupy,
regularnie stożkowatym pokroju z długim i prostym pniem oraz piętrowym, okółkowym układem gałęzi (taki pokrój cechuje głównie
stosunkowo młode drzewa). Imponująca jest wysokość jodeł. Już osiągająca "zaledwie" 55(60)m wysokości jodła pospolita
jest uważana za najwyższe rodzime drzewo w Europie, a istnieją gatunki, jak na przykład jodła olbrzymia, których wysokość może
dochodzić do 100m! Pierśnica pnia nie przekracza zwykle 1m, ale u niektórych gatunków - np. jodły olbrzymiej -
może ona osiągać nawet 4(-5)m!
|
Korzenie / Kora / Pędy i pąki
Korzenie. Jodły, w odróżnieniu od świerków, są generalnie drzewami głęboko korzeniącymi się. Kora głównych gatunków długo jasna i gładka, jedynie u starych drzew płytko spękana, stosunkowo cienka, często z pęcherzykami żywicy. Pędy nie zróżnicowane na krótko- i długopędy. Pąki jajowate, nie żywicujące. Kora jodeł jest przeważnie jasna i stosunkowo gładka (na zdj. u popielatobiała kora jodły pospolitej). |
Liście
 |
Szpilkowate, płaskie, tępo zakończone albo z lekkim wcięciem na wierzchołku, nie kłujące (rzadko ostre i kłujące - np. j. grecka, j. mandżurska), giętkie, od spodu z dwoma białymi paskami. Ustawienie: przeważnie grzebieniaste, na dobrze oświetlonych gałązkach czasami promieniste. Igły są zwężone u podstawy i osadzone na gałęzi krążkowato rozszerzoną nasadą (tzw. stopką). Okres występowania: cały rok (rośliny zimozielone). Trwałość igieł standardowa (kilka lat).
|
↓ Wyjątkowo efektownie prezentują się igły jodły kalifornijskiej. Są one charakterystycznie wygięte do góry tworząc jak gdyby rozszerzoną literę U. Są też wyraźnie grubsze (wydają się bardzo masywne) i gęściej rozmieszczone. Jak u innych jodeł, po opadnięciu pozostawiają na gałęzi okrągłą bliznę po stopce. 
|
|
|
Pojedyncze, płaskie i niekłujące igły jodeł są osadzone na gałęzi tzw. stopką.
U jodły pospolitej (po lewej) są one przeważnie ustawione grzebieniasto, podczas gdy krótnie igły jodły koreańskiej (po prawej) są ustawione promieniście. Pod spodem igieł występują dwa jaskrawobiałe paski. |
||
