modyfikacja:
2019-01-04
ROŚLINY / NACZYNIOWE / NASIENNE / NAGONASIENNE / IGLASTE / CYPRYSOWCE /
CYPRYSOWATE / Jałowiec / pospolity - sabiński - fenicki - ...
zimozielony
H: 5-8(14)m
Φ: 0.2-0.3(0.4)m
100-200 lat
wybitnie małe
nasłonecznione zbocza, widne bory sosnowe
2-p., wiatrop.
IV-VI
igły!, nasiona!
|
♦ Igły szydlaste (płaskie i cienkie), bardzo kłujące, bezogonkowe, z białym paskiem na wierzchu, w okółkach po 3. |
| ♦ Kuliste, niebieskie szyszkojagody. |
█ Zapraszam na swoją nową stronę Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych (https://www.rpdp.hostingasp.pl), na której znajdą Państwo najbardziej aktualne dane dotyczące rekordowych drzew w Polsce. Strona ma charakter otwarty - każdy może się zarejestrować i po zalogowaniu dodawać do bazy "swoje" drzewa wraz z ich pomiarami oraz zdjęciami. Bez zalogowania program pracuje w trybie "tylko odczyt" - dodawanie wpisów (także ich modyfikacja i usuwanie) nie jest możliwe, jednak bez przeszkód można przeglądać zgromadzone w bazie dane.
Zimozielony, bardzo wolno rosnący krzew iglasty. Kształt jego niezwykle gęsto ugałęzionej korony jest zależny od odmiany i ewentualnego sposobu przycinania, ale najczęściej jest on kolumnowy. Niewielkie, płaskie i cienkie igły jałowca wyrastają w okółkach po trzy, a na wierzchu posiadają szeroki, biały pasek. Mimo, że dość elastyczne, to jednak z powodu swoich mocno zaostrzonych wierzchołków są wyraźnie kłujące. Jedną z najbardziej charakterystycznych cech jałowców jest to, że nie tworzą one typowych dla większości drzew i krzewów iglastych, zdrewniałych szyszek. Ich odpowiednikami są tzw. szyszkojagody, czyli zmięśniałe utwory zbudowane z kilku nasion otoczonych przez zamkniętą, mięsistą osnówkę. U jałowca pospolitego osnówka jest zabarwiona na niebiesko i zawiera wewnątrz trzy nasiona.
Jak sama nazwa rodzajowa wskazuje, jałowiec jest rośliną o bardzo skromnych wymaganiach glebowych, udającą się dobrze nawet na wyjątkowo jałowych, suchych i piaszczystych nieużytkach. Podobnie jak inne jałowce, jałowiec pospolity charakteryzuje się dużą zmiennością form i posiada wiele odmian ozdobnych. Wraz z odmianami innych krzewów i drzew iglastych (w tym m.in. żywotników, cyprysików oraz pozostałych jałowców) tworzą one grupę tzw. iglaków, które poza funkcjami typowo dekoracyjnymi są często używane do budowy zimozielonych żywopłotów.
| Systematyka |
Jeden z dwóch (obok j. sabińskiego) rodzimych gatunków jałowca w Polsce,
zdecydowanie najczęściej spotykany. Posiada trzy główne grupy odmian (występujące w randze podgatunków) różniące się pokrojem
i szpilkami. I tak:
J. communis subsp. communis to odmiany typowe o stojącym, kolumnowym pokroju i szpilkach o wymiarach 1-2cm x 1-1.5mm,
J. communis subsp. hemispaerica - odmiany także stojące, jednak posiadające nieco szersze igły (1.3-2mm)
oraz j. halny (J. communis subsp. saxitilis) - górski, wybitnie mrozoodporny podgatunek tworzący niskie
i gęste łany, posiadający igły długości 1-1.5cm. W Alpach zasięg występowania jałowca halnego dochodzi do wysokości 3700 m.n.p.m.!
Występowanie
 |
Zasięg.
Europa, Azja, północna Afryka, Ameryka Północna.
Biotop.
Występuje od niżu po góry, najczęściej na słonecznych, skalistych zboczach, na wrzosowiskach i łąkach oraz w widnych borach sosnowych.
Preferencje.
Gatunek dobrze rosnący na suchych i piaszczystych glebach, jałowych nieużytkach itp., wybitnie światłolubny (nie znoszący zacienienia),
bardzo odporny na mróz i suszę.
Długość życia i tempo wzrostu.
Krzew dosyć długowieczny, wybitnie wolno rosnący. Osiąga wiek 100-200 lat. Tempo wzrostu tylko 5-15cm/rok.
█
Najstarszy w Polsce jałowiec pospolity rósł w Rezerwacie Jałowców w Lipowcu i liczył około 220 lat.
Zastosowanie
|
Jeden z popularnych iglaków, powszechnie sadzony w parkach i ogrodach jako roślina dekoracyjna, często też używany do budowy zimozielonych żywopłotów. Jest ważną rośliną leczniczą - jego igły i szyszkojagody wykorzystuje się zarówno w medycynie naturalnej, jak i do produkcji licznych leków m.in. przeciwko artretyzmowi, cukrzycy i nadczynności tarczycy. Drewno jałowca ze względu na swój specyficzny aromat jest używane do wędzenia wyrobów mięsnych i ryb. Szyszkojagody wykorzystuje się czasami przy produkcji wódek (np. jałowcówki i ginu /do produkcji ginu używa się niedojrzałych, zielonych szyszkojagód/), nalewek, syropów oraz win.
Pokrój
Krzew iglasty, rzadziej małe drzewo o wysokości do 10(-14)m. Posiada wielokrotny, nisko rozgałęziony pień
i bardzo gęstą koronę, której kształt jest zwykle formowany przez przycinanie. Wykazuje dużą zmienność form i rozmiarów.
|
|
← Najczęściej spotykane w uprawie krzewy jałowca pospolitego mają kolumnowy pokrój. Dużo rzadziej spotyka się niskie, rozłożyste drzewka tego gatunku (↓). 
|
Liście
Szpilkowate, płaskie i cienkie, zaostrzone (kłujące), małe, długości 1-2cm i szerokości 1-2mm, z góry rynienkowate, ciemnozielone z szerokim i wyraźnym białym paskiem biegnącym podłużnie przez środek, pod spodem wypukłe, zielone. Ustawienie: w okółkach po 3, siedzące. Okres występowania: cały rok (roślina zimozielona). Trwałość igieł 3-4 lat. → Płaskie, ostrokończyste igły jałowca pospolitego posiadają na wierzchu podłużny, biały pasek. Wyrastają one w okółkach po 3 sztuki. |
Kwiaty
|
Rozdzielnopłciowe (bardzo rzadko obupłciowe), rozmieszczone dwupiennie (rzadko jednopiennie), wiatropylne. Wyrastają w kątach jednorocznych igieł na środku gałązek. zebrane w bardzo małe kwiatostany (strobile) wyrastające jesienią w pachwinach jednorocznych igieł; kwiatostany męskie jajowate, dł. 48 mm, żółtoczerwone, żeńskie jeszcze mniejsze ok. 2 mm, żółtawozielone. Okres kwitnienia: IV-VI.
Owoce i nasiona
Roślina nie tworząca owoców (nagonasienna).
Odpowiednikami owoców są tzw. szyszkojagody - kuliste utwory wielkości ziarna grochu (o średnicy 6-9mm),
zbudowane z trzech nasion otoczonych przez zamkniętą, mięsistą osnówkę.
Szyszkojagody ciemnoniebieskie (przed dojrzeniem zielone), pokryte woskowatym nalotem,
osadzone na bardzo krótkich szypułkach, mało soczyste i nieprzyjemne w smaku.
Nasiona wydłużone, łagodnie trójkanciaste, jasnobrązowe, posiadają twardą łupinę i są pokryte gruczołkami zawierającymi
olejek eteryczny. Dzięki mięsistej i kolorowo zabarwionej osnówce szyszkojagody jałowców są chętnie zjadane przez ptaki,
które w ten sposób roznoszą nasiona.
Okres dojrzewania nasion:
IX-X w drugim lub trzecim roku.
Odpowiednikami owoców u jałowca pospolitego są tzw. szyszkojagody - kuliste utwory zbudowane z trzech nasion otoczonych przez mięsistą, ciemnoniebieską osnówkę. |
Drewno
|
Posiada biały biel i czerwonawą twardziel, jest pięknie słojowane, lekkie do średnio ciężkiego (0.5-0.6 kg/dm3), średnio twarde, wytrzymałe, wyjątkowo trwałe w kontakcie z glebą, bardzo odporne na działanie grzybów i owadów, trudno łupliwe, mało kurczliwe, łatwo zapalne, wykazuje słabą tendencję do paczenia i pękania, jest łatwe w obróbce, aromatycznie pachnie. Mimo wymienionych zalet, ze względu na małe rozmiary i nieregularny pień, drewno jałowca nie znajduje większego zastosowania w przemyśle. Kiedyś było używane do wyrobu mebli ogrodowych, obecnie jest czasami stosowane w snycerstwie, w Skandynawii produkuje się z niego małe pojemniki na produkty spożywcze, takie jak masło i sery oraz drewniane noże do masła.
Inne informacje
|
█ W wierzeniach ludowych wielu regionów jałowce należały do roślin drzewiastych otaczanych wielkim kultem. Najczęściej były one uznawane za rośliny święte, mające chronić przed diabłem i chorobami.
Galeria zdjęć
|
