ATLAS DRZEW POLSKI - publikacja na podstawie niniejszej strony
ATLAS DRZEW POLSKI - wydanie 2
Ostatnia
modyfikacja:
2019-01-04
Systematyka:
ROŚLINY / NACZYNIOWE / NASIENNE / NAGONASIENNE / IGLASTE / CYPRYSOWCE /
CYPRYSOWATE / Cyprys / wieczniezielony - ...
Licznik odwiedzin:
Roślina wybitnie światłolubna (światłżądna) Roślina (bardzo) mało higrolubna Roślina wybitnie wrażliwa na mróz (np. tropikalna)
GATUNEK
Cyprys wieczniezielony
(Cupressus sempervirens)
ang. Mediterranean Cypress
inne nazwy: cyprys włoski
Podobne gatunki:
Żywotnik olbrzymi
Żywotnik zachodni
Biota wschodnia
Gatunek obcy
(pd. Europa)
Drzewo iglaste
o igłach łuskowatych

zimozielone
Pokrój b. wąski
zamknięty parasol
H: 30-35(40)m
Φ: 0.75-1(1.5)m
Długość życia:
400-600(1000)lat
Tempo wzrostu:
małe
Biotop:
górskie lasy iglaste
Kwiaty:
1-p., wiatrop.
III-IV
Dekor.:
pokr.!!, szysz.!, igły
Cyprys wieczniezielony
Cechy charakterystyczne:
Wysoki i bardzo strzelisty pokrój
z wąskostożkowatą, szpiczastą koroną.
Łuski bardzo drobne (1x1mm),
ciemnozielone, szczelnie otulające
bardzo cienkie pędy.
Szyszki kuliste, błyszczącozłote, ich tarczkowate łuski są ułożone naprzeciwlegle, po dojrzeniu charakterystycznie się rozsuwają.
 
Ciekawostki:
♦ Cyprys wieczniezielony ma swoje
miejsce w mitologii - w starożytnej Grecji był on symbolem smutku i śmierci poświęconym Hadesowi.
 

█ Zapraszam na swoją nową stronę Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych (https://www.rpdp.hostingasp.pl), na której znajdą Państwo najbardziej aktualne dane dotyczące rekordowych drzew w Polsce. Strona ma charakter otwarty - każdy może się zarejestrować i po zalogowaniu dodawać do bazy "swoje" drzewa wraz z ich pomiarami oraz zdjęciami. Bez zalogowania program pracuje w trybie "tylko odczyt" - dodawanie wpisów (także ich modyfikacja i usuwanie) nie jest możliwe, jednak bez przeszkód można przeglądać zgromadzone w bazie dane.

Dzięki niezwykle oryginalnemu, strzelistemu pokrojowi określanemu mianem "złożonego parasola", pochodzący z rejonu basenu Morza Śródziemnego cyprys wieczniezielony stał się wizytówką i niemal jednym z symboli południowej Europy (stąd inna nazwa "cyprys włoski"). To wysokie, zimozielone drzewo iglaste jest najbardziej typowym przedstawicielem swojego rodzaju. Poza wysmukłym i szpiczastym pokrojem, posiada ono igły w formie bardzo drobnych, nakrzyżległych łusek ściśle przylegających do pędu oraz niewielkie, kuliste szyszki zbudowane ze zdrewniałych, tarczkowatych, zabarwionych na złoty kolor łusek.

Duża wysokość, charakterystyczny pokrój oraz efektowne szyszki cyprysa wieczniezielonego sprawiają, że to uprawiane od starożytności drzewo w wielu rejonach świata należy do ulubionych roślin ozdobnych i jest sadzone wszędzie tam, gdzie występuje wystarczająco ciepły klimat. Niestety Polska do takich miejsc nie należy, dlatego żywe cyprysy można u nas podziwiać praktycznie tylko w ogrodach botanicznych, w których na zimę rośliny te są przenoszone do szklarni.

  Systematyka 

Najbardziej typowy i zarazem jedyny występujący naturalnie w Europie przedstawiciel rodzaju cyprys. Należy do grupy tzw. cyprysów Starego Świata. W Polsce ze względu na wysokie wymagania termiczne, nawet w uprawie jest niezwykle rzadki. Drzewo to występuje w dwóch odmianach. Najczęściej uprawiana, typowa odmiana 'Sempervirens' posiada wąskostożkowaty, szpiczasty pokrój; to właśnie z nią jest kojarzony rodzaj cyprys. Pierwotną odmianą jest jednak 'Horizontalis' - rzadko uprawiana odmiana pochodząca ze wschodniej części obszaru śródziemnomorskiego, charakteryzująca się szeroką koroną.

  Występowanie / Zastosowanie

Zasięg. Pierwotnie cyprys wieczniezielony występował na terenie Iranu, Azji Mniejszej, Cypru oraz Krety. Obecnie jest on zadomowiony w całym obszarze Morza Śródziemnego. Biotop. Górskie lasy iglaste, na nizinach często uprawiany. Preferencje. Gleby umiarkowanie żyzne, stosunkowo płytkie i kamieniste. Gatunek wybitnie ciepłolubny i bardzo wrażliwy na mróz (w Polsce nie wytrzymuje zimy). Najlepiej czuje się na otwartej przestrzeni oraz na stanowiskach w pełni nasłonecznionych. Odporny na suszę. Długość życia i tempo wzrostu. Drzewo długowieczne, wolno rosnące. Osiąga wiek 400-600(1000) lat. Zastosowanie. Dziko rosnące cyprysy stanowią jedną z wizytówek rejonu Morza Śródziemnego odgrywając bardzo ważną rolę w kształtowaniu tamtejszego krajobrazu. Ze względu na swój charakterystyczny pokrój, drzewo to należy także do ulubionych roślin ozdobnych i jest sadzone niemal we wszystkich cieplejszych zakątkach świata. Niezwykle twarde i wytrzymałe drewno cyprysa wieczniezielonego znajduje wiele zastosowań w przemyśle, głównie meblowym.

Cyprys wieczniezielony w swoim naturalnym środowisku W Polsce cyprysa
wieczniezielonego można zobaczyć
głównie w ogrodach botanicznych.
Roślina zimę spędza w specjalnej
szklarni, a na zewnątrz jest
wystawiana latem.
(Poniżej cyprysy wieczniezielone
w Ogrodzie Botanicznym
w Krakowie.)

Cyprys wieczniezielony w ogrodzie botanicznym
W swoim naturalnym środowisku cyprys wieczniezielony odgrywa wielką rolę w kształtowaniu krajobrazu
otwartych przestrzeni (powyżej cyprysy rosnące w Barcelonie).

  Pokrój

Wysokie drzewo o bardzo wąskiej i szpiczastej, gęstej koronie. Rzadko spotykana odmiana pierwotna 'Horizontalis' posiada poziome gałęzie i przez to nietypową dla cyprysów, szeroką koronę. Poniżej opisana jest odmiana typowa C. sempervirens var. sempervirens. Rozmiary. Wysokość 30-35(40)m. Średnica pnia 0.75-1(1.5)m. Szczegóły pokroju. Pień idealnie prosty, utrzymujący się do samego wierzchołka, średnio gruby. Korona wąskostożkowata, z długo zaostrzonym wierzchołkiem, bardzo gęsta i zwarta, u drzew dziko rosnących zaczyna się zawsze od samego dołu.

Cyprys wieczniezielony - pokrój Cyprys wieczniezielony - pokrój
Strzelisty pokrój cyprysa wieczniezielonego jest określany mianem "zamkniętego parasola".

  Korzenie

System korzeniowy mocny, głęboki i rozbudowany, zapewniający roślinie dużą stabilność.

Cyprys wieczniezielony - kora Cyprys wieczniezielony - łuski
Szarobrązowa kora cyprysa łuszczy się cienkimi, podłużnymi pasmami,
a jego niezwykle drobne łuski szczelnie otulają pęd.

  Kora / Pędy i pąki / Liście

Kora szarobrązowa do popielatej, cienka i stosunkowo gładka, łuszczy się włóknistymi, podłużnymi pasmami.

Młode pędy okrągłe lub lekko czterokanciaste (nigdy płaskie), bardzo cienkie, początkowo zielone, z czasem brązowiejące.
█ Zarówno pędy jak i pąki są szczelnie pokryte gęstymi, ściśle przylegającymi do nich drobnymi łuskami liściowymi i dla tego nie są bezpośrednio widoczne.

Liście łuskowate. Łuski zachodzące na siebie i ściśle przylegające do pędu, niezwykle drobne - o wymiarach ok. 1x1mm, na końcu zaokrąglone, ciemnozielone, po roztarciu przyjemnie pachną. Ustawienie: nakrzyżległe (krzyżujące się pary naprzeciwległych łusek). Okres występowania: cały rok (roslina zimozielona). Trwałość igieł 3-5 lat.

  Kwiaty

Rozdzielnopłciowe, rozmieszczone jednopiennie, wiatropylne. Kwiaty męskie bardzo drobne, zebrane na końcach pędów w pojedyncze, maczugowate kwiatostany o długości do 4-8mm, żółtawe. Kwiaty żeńskie w kulistych kwiatostanach (szyszeczkach) o średnicy 4-6mm, zielone. Okres kwitnienia: III-IV.

  Owoce i nasiona

Drzewo nie tworzące owoców (roślina nagonasienna). Szyszki tworzone w bardzo dużych ilościach (zwłaszcza w wierzchołkowej części korony), kuliste lub lekko owalne, o wymiarach 2-4cm, posiadają 8-14 tarczkowatych, mocno zdrewniałych łusek z łagodną piramidką w środku. Kolor łusek zmienia się od zielonego (długo przed dojrzeniem) poprzez błyszcząco złoty (w trakcie dojrzewania) aż do matowo szarobrązowego (w czasie i po wysypie nasion). Po dojrzeniu łuski charakterystycznie się rozsuwają uwalniając nasiona. Okres dojrzewania nasion: szyszki dojrzewają w drugim roku. Po uwolnieniu nasion pozostają jeszcze jakiś czas na drzewie.

Cyprys wieczniezielony - syszki Cyprys wieczniezielony - syszki
Kulisto-owalne szyszki cyprysa wieczniezielonego składają się z 8-14
silnie zdrewniałych łusek. Po dojrzeniu zdrewniałe łuski szyszek rozsuwają się,
dzięki czemu przyjmują one bardzo charakterystyczny kształt.

  Więcej...  

  Drewno

Złocistoróżowe, wyraźnie słojowane, niezwykle twarde i trwałe, pachnące, stanowi cenny materiał używany m.in do wyrobu mebli.


  Inne informacje

█ Cyprysy generalnie nie nadają się na rośliny doniczkowe, ponieważ powietrze panujące w pomieszczeniach jest dla nich zbyt suche. Najlepiej sadzić je na wolnym powietrzu, co jednak w Polsce jest możliwe tylko w najcieplejszych rejonach, na maksymalnie osłoniętych od wiatru stanowiskach oraz przy zastosowaniu odpowiednich zabezpieczeń na okres zimy.


  Galeria zdjęć

Zobacz galerię...