modyfikacja:
2019-01-04
ROŚLINY / NACZYNIOWE / NASIENNE / OKRYTONASIENNE / (ROSOPSIDA) / RÓŻOWCE /
RÓŻOWATE / Róża - Śliwa - Wiśnia - Brzoskwinia - Jabłoń - Grusza - Głóg - Jarząb - Czeremcha - Jeżyna / Malina - Poziomka - ...
w tym rodzimych w Polsce:
2
Czeremcha zwyczajna Prunus padus, Padus avium |
Czeremcha amerykańska Prunus serotina, Padus serotina |
... |
|
♦ Kwiatostany w postaci podłużnych gron (przeważnie białe). |
|
♦ Owoce: zebrane w długie, zwisające grona małe, kuliste, zwykle błyszczącoczarne pestkowce. Zawierają niewielką ilość miąższu, są cierpkie w smaku. |
█ Zapraszam na swoją nową stronę Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych (https://www.rpdp.hostingasp.pl), na której znajdą Państwo najbardziej aktualne dane dotyczące rekordowych drzew w Polsce. Strona ma charakter otwarty - każdy może się zarejestrować i po zalogowaniu dodawać do bazy "swoje" drzewa wraz z ich pomiarami oraz zdjęciami. Bez zalogowania program pracuje w trybie "tylko odczyt" - dodawanie wpisów (także ich modyfikacja i usuwanie) nie jest możliwe, jednak bez przeszkód można przeglądać zgromadzone w bazie dane.
Rodzaj obejmujący gatunki krzewów oraz niewielkich (rzadziej średnich) drzew liściastych, wyróżniających się tworzonymi późną wiosną długimi, groniastymi kwiatostanami oraz podobnie zbudowanymi owocostanami złożonymi z małych, kulistych, błyszczących pestkowców. Owoce są jadalne, jednak z powodu małych rozmiarów, niewielkiej ilości miąższu i niezbyt dobrego smaku (u większości gatunków) nie znajdują one większego zastosowania w przemyśle. Ze względu na gęsty wysyp białych kwiatów oraz dekoracyjne owoce, czeremchy są czasem uprawiane jako drzewa ozdobne. Z drugiej strony silna ekspansywność i powszechność występowania powodują, że niektóre gatunki, jak np. zwyczajna czy amerykańska, są przez wielu ludzi traktowane jako leśne chwasty.
| Systematyka |
W świetle oficjalnie obowiązującego podziału systematycznego czeremcha nie jest samodzielnym rodzajem, a jedynie podrodzajem dużego
i bardzo zróżnicowanego pod względem form rodzaju śliwa
(Prunus). Widać to chociażby po łacińskiej nazwie Prunus, której użyto celowo, dla podkreślenia
w/w związku czeremchy ze śliwą. Mimo to w niniejszym opracowaniu zdecydowano się zastosować podział tradycyjny,
wydzielający gatunki podrodzaju Padus rodzaju Prunus do oddzielnego, umownego rodzaju czeremcha,
którego gatunki wyróżniają się na tle szeroko rozumianych śliw przede wszystkim kwiatostanami w formie długich gron oraz podobego
kształtu owocostanami zbudowanymi zwykle z bardzo małych, okrągłych pestkowców.
█
Użycie w niniejszym opisie słowa Prunus jako nazwy rodzaju czeremcha nie jest do końca poprawne;
jest to bowiem połączenie nazwy łacińskiej wg nowego systemu z nazwą polską wg systemu tradycyjnego.
Takie rozwiązanie ma jednak tę zaletę, że z jednej strony wskazuje na oficjalną przynależność czeremchy do szeroko rozumianego
rodzaju śliwa, z drugiej - pozwala zachować polskie, powszechnie stosowane nazewnictwo i podkreśla różnice morfologiczne
pomiedzy czeremchami i typowymi śliwami.
Podrodzaj czeremcha obejmuje około 30 gatunków, z czego w Polsce naturalnie występują dwa:
czeremcha zwyczajna (P. padus)
oraz czeremcha skalna (P. petraea)1.
O ile będąca górskim krzewem czeremcha skalna należy do rzadkości, a jej zasięg jest ograniczony do kilku
pasm górskich, to czeremcha zwyczajna jest drzewem dość powszechnie występującym na terenie całego kraju.
Innym, także stosunkowo często spotykanym w Polsce gatunkiem czeremchy jest introdukowana z Ameryki Północnej
czeremcha amerykańska (P. serotina), zwana też czeremchą późną. Gatunek ten różni się od czeremchy pospolitej m.in.
większymi rozmiarami (nawet do 25m), mniejszymi i prawie bezwonnymi kwiatami oraz błyszczącymi, ciemnozielonymi,
nieco skórzastymi liśćmi. Czeremcha późna po sprowadzeniu z Ameryki Północnej była sadzona głównie jako drzewo ozdobne,
jednak ze względu na swój ekspansywny charakter zdołała się szybko zadomowić w Europie i w tej chwili wypiera rodzimą
czeremchę zwyczajną z jej nauralnych stanowisk.
__________________________________
1) Niektóre źródła podają, że czeremcha skalna to podgatunek Prunus padus subsp. borealis czeremchy zwyczajnej.
| Gatunki szczegółowo opisane w serwisie |
| Czeremcha zwyczajna |
Niewielkie, przeważnie wielopniowe i gęsto ugałęzione drzewo liściaste, dość często wyrastające też w formie dużego krzewu.
Ze względu na powszechność występowania w lasach (co znajduje odzwierciedlenie w nazwach gatunkowych takich jak zwyczajna,
pospolita itp.) oraz silną tendencję do krzewienia się, czeremcha zwyczajna nie jest zbyt lubiana, a czasami bywa nawet
traktowana jako chwast. Odczucie to potęguje nieprzyjemny zapach wydzielany przez młode pędy, złamane gałązki, roztarte liście
czy uszkodzoną korę. Jednak czeremcha ma też swoje zalety. Należą do nich obficie kwitnące w maju białe kwiaty
zebrane w podłużne grona a także groniaste owocostany zbudowane z małych, kulistych, błyszczącoczarnych pestkowców.
Owoce są jadalne, jednak ze względu na niewielkie rozmiary i specyficznie cierpki smak nie znajdują dużego zastosowania.
Stanowią natomiast, podobnie jak kwiaty, element dekoracyjny i czynią z czeremchy całkiem efektowne drzewo ozdobne,
uprawiane czasami w naszych parkach i ogrodach.
Więcej informacji... |
Występowanie
 |
Zasięg. Strefa umiarkowana półkuli północnej. Najwięcej gatunków pochodzi z Azji (głównie z Japonii), nieco mniej z Ameryki Północnej, najmniej z Europy. Biotop. Lasy łęgowe, skraje lasów, zadrzewienia śródpolne itp. Niektóre gatunki to rośliny typowo wysokogórskie, np. czeremcha skalna rośnie powyżej granicy lasu w karkonoskich kotłach polodowcowych a także w Tatrach Zachodnich wśród kosodrzewiny. Preferencje. Rośliny o małych wymaganiach (zwłaszcza czeremcha amerykańska). Dokładne preferencje zależne od gatunku; np. czeremcha zwyczajna lubi gleby wilgotne i dlatego rośnie głównie w okolicach rzek i zbiorników wodnych, natomiast czeremcha późna może rosnąć dobrze na każdego typu glebie. Długość życia i tempo wzrostu. Rośliny przeważnie bardzo krótkowieczne i szybko rosnące. Najbardziej pospolita w Polsce czeremcha zwyczajna żyje zaledwie 60-80 lat.
Zastosowanie
|
Drzewa i krzewy leśne sadzone czasem jako ozdobne ze względu na atrakcyjne kwiaty i owoce. Owoce większości gatunków
są jadalne, jednak ze względu na niezbyt dobry smak i małą ilość miąższu ich przemysłowa produkcja jest nieopłacalna
(wyjątek stanowi wytwarzanie niektórych preparatów leczniczych, głównie odkażających).
W Ameryce Północnej z owoców czeremchy późnej i wirginijskiej produkuje się galaretki, kisiel i wino.
Pokrój / Korzenie
|
Pokrój. Duże, gęsto ugałęzione krzewy liściaste, rzadziej niewielkie drzewa. Charakterystyczne dla czeremch jest to,
że nawet gatunki występujące zasadniczo w postaci drzew, stosunkowo często przyjmują formę krzewiastą.
Jednym z największych przedstawicieli rodzaju jest czeremcha późna (drzewo osiągające 25m wysokości), nieco mniejsza jest
czeremcha zwyczajna (15m), do najmniejszych natomiast należy czeremcha skalna - niewielki krzew nie przekraczający 3m wysokości.
System korzeniowy rozległy, ale płytki i niezbyt mocny (drzewa podatne na przewrócenie przez silny wiatr)2.
Korzenie wytwarzają odrośla. U Prunus virginiana występują podziemne rozłogi.
__________________________________
2) Wyjątkiem jest czeremcha zwyczajna wytwarzająca płytki, ale rozległy i mocny system korzeniowy.
Kora / Pędy i pąki
Przeważnie ciemnoszarobrunatna, cienka i stosunkowo gładka (wyjątkiem jest czeremcha amerykańska, której stare osobniki mają brunatnoczerwoną, łuskowato spękaną korę), skaleczona u większości gatunków wydziela nieprzyjemny zapach. Młode pędy u głównych gatunków smukłe, czerwonawobrązowe do oliwkowobrązowych, gładkie i nieowłosione, złamane wydzielają nieprzyjemny zapach. Pąki wąskojajowate, szpiczaste, brązowe, boczne luźno przylegające do pędu. Kora czeremchy zwyczajnej jest zawsze gładka. →→ W przeciwieństwie do zwyczajnej, czeremcha amerykańska posiada łuskowato spękaną korę. |
Liście
Blaszkowate, pojedyncze. Blaszka zwykle eliptyczna, rzadziej odwrotnie jajowata lub lancetowata (czeremcha amerykańska), delikatnie piłkowana, o kolorze zależnym od gatunku, np. u czeremchy zwyczajnej matowozielona, u czeremchy późnej - błyszcząco ciemnozielona, od spodu prawie naga (np. czeremcha zwyczajna) lub rdzawo owłosiona tylko wzdłuż nerwu głównego (np. czeremcha późna - ważna cecha rozpoznawcza!) albo też gęsto owłosiona (najbardziej gęste owłosienie posiada czeremcha skalna). Ustawienie: skrętoległe na krótkich ogonkach. Okres występowania: liście pojawiają się stosunkowo wcześnie na wiosnę i opadają na zimę. Jesienne przebarwienie zależy od gatunku i stanowiska: u czeremchy amerykańskiej jest to efektowny, żółty lub miedziany kolor, u czeremchy zwyczajnej natomiast liście przebarwiają się zwykle na (blado)żółto, rzadziej na pomarańczowo. |
Drewno
|
Biel żółtawy, kolor twardzieli zależny od gatunku, np. u czeremchy pospolitej brązowożółty, u amerykańskiej - brunatnoczerwony. Drewno posiada drobne słoje i dobre właściwości mechaniczne: jest lekkie, twarde, mocne i sprężyste a także trwałe.
