ATLAS DRZEW POLSKI - publikacja na podstawie niniejszej strony
ATLAS DRZEW POLSKI - wydanie 2
Ostatnia
modyfikacja:
2021-06-04
Systematyka:
ROŚLINY / NACZYNIOWE / NASIENNE / OKRYTONASIENNE / (ROSOPSIDA) / RÓŻOWCE /
RÓŻOWATE / Róża - Śliwa - Wiśnia - Brzoskwinia - Jabłoń - Grusza - Głóg - Jarząb - Czeremcha - Jeżyna / Malina - Poziomka - ...
Licznik odwiedzin:
Zawiera relatywnie dużą ilość gatunków o właściwościach leczniczych Zawiera relatywnie dużą ilość gatunków jadalnych
Zawiera relatywnie dużą ilość gatunków (bardzo) światłolubnych Zawiera relatywnie dużą ilość gatunków (bardzo) mrozoodpornych
RODZAJ
Głóg
(Crataegus)
ang. Hawthorn
Zawiera:
150-200 gatunków
w tym rodzimych w Polsce:
3
Gatunki:
Głóg jednoszyjkowy
Głóg
jednoszyjkowy

Crataegus
monogyna



Głóg
dwuszyjkowy

Crataegus laevigata, oxycantha



...
Cechy charakterystyczne:
♦ Krzewy i niewielkie drzewa liściaste
o gęstej, ciernistej koronie.
♦ Silnie zdrewniałe, cierniste gałęzie
(większość gatunków).
Ciernie bardzo ostre, pojedyncze.
♦ Kwiatostany baldachowate, stojące, złożone z drobnych kwiatów.
♦ Owoce: małe, głogowate (owalne), najczęściej czerwone pestkowce.
 
Ciekawostki:
♦ Nazwa Crataegus wywodzi się
z greckiego kratos czyli siła
oraz agein czyli dostarczać. Prawdopodobnie chodziło tu o wysoką wartość odżywczą głogu jako paszy (głównie dla kóz) a także o jego właściwości lecznicze.
 

█ Zapraszam na swoją nową stronę Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych (https://www.rpdp.hostingasp.pl), na której znajdą Państwo najbardziej aktualne dane dotyczące rekordowych drzew w Polsce. Strona ma charakter otwarty - każdy może się zarejestrować i po zalogowaniu dodawać do bazy "swoje" drzewa wraz z ich pomiarami oraz zdjęciami. Bez zalogowania program pracuje w trybie "tylko odczyt" - dodawanie wpisów (także ich modyfikacja i usuwanie) nie jest możliwe, jednak bez przeszkód można przeglądać zgromadzone w bazie dane.

Rodzaj obejmujący gatunki ciernistych, gęsto ugałęzionych krzewów liściastych, rzadziej niedużych drzew. Zazwyczaj porastają one różnego rodzaju nieużytki i zadrzewienia śródpolne, ale też są sadzone jako rośliny ozdobne ze względu na atrakcyjne kwiaty i owoce. Te pierwsze są zebrane w baldachowate kwiatostany i choć niewielkie, mogą być, zwłaszcza u odmian ozdobnych, bardzo efektowne - np. pełne (różyczkowate) i jaskrawo zabarwione (np. na czerwono). Równie dekoracyjnie wyglądają błyszczącoczerwone owocki głogów. W większości przypadków są one jadalne, a niekiedy dodatkowo posiadają cenne właściwości lecznicze.

  Systematyka 

Rodzaj głóg obejmuje 150-200 gatunków (niektórzy botanicy doliczyli się ich nawet 1000!). W podanych liczbach spory udział mają trudne do rozróżnienia mieszańce, powstałe wskutek łatwego krzyżowania się gatunków tego rodzaju. W Polsce występują naturalnie 3 gatunki głogu (wliczając wielopostaciowe mieszańce - 8 gat.). Są to: g. jednoszyjkowy (C. monogyna), g. dwuszyjkowy (C. laevigata) oraz g. pośredni (C. xmedia), będący mieszańcem dwóch pierwszych. Z innych ciekawych gatunków należy wymienić g. szkarłatny (C. intricata) oraz g. Lavalle'a (C. xlavallei). Ten ostatni to bezcierniowy, żółtoowocowy mieszaniec pochodzący z Francji. Wspomniana wyżej liczba gatunków głogu może robić wrażenie. Jeszcze większa jest jednak ilość jego odmian ozdobnych. Do najbardziej atrakcyjnych należy niewątpliwie odmiana 'Paul's Scarlet'. Posiada ona pełne, różowoczerwone kwiaty przypominające małe różyczki. Co do gatunku, z jakiego wywodzi się ta często sadzona w miastach odmiana, zdania są podzielone. Niektórzy zaliczają ją do głogu pośredniego, inni - do głogu dwuszyjkowego.

  Gatunki szczegółowo opisane w serwisie 

Głóg jednoszyjkowy Niewielkie, gęsto ugałęzione drzewo liściaste o miotlastej koronie, często wyrastające także w formie krzewu. Podobnie jak inne głogi, łatwo je rozpoznać o każdej porze roku po mocno zdrewniałych gałęziach gęsto pokrytych długimi i bardzo ostrymi cierniami. Małe, ciemnozielone liście głogu jednoszyjkowego są głęboko klapowane (czasem nawet wrębne), przez co przypominają liście agrestu. Jesienią przebarwiają się one efektownie na czerwony kolor. Dekoracyjne są także baldachowate kwiatostany złożone z białych kwiatów oraz dojrzewające pod koniec lata małe, jabłkowate, błyszczącoczerwone owocki.
Więcej informacji...

  Występowanie / Zastosowanie

Zasięg. Umiarkowana strefa półkuli północnej, w szczególności Ameryka Północna (ok. 100 gatunków), Europa i zachodnia Azja (łącznie ok. 50 gat.) oraz północna Afryka. Biotop. Zarośla śródpolne, nieużytki, skraje lasów. Preferencje. Z reguły rośliny o małych wymaganiach glebowych, światłolubne, odporne na mróz. Długość życia i tempo wzrostu. Drzewa (krzewy) o średniej długości życia, wolno rosnące. Głogi jednoszyjkowy i dwuszyjkowy osiągają wiek około 200(300) lat. Zastosowanie. Przede wszystkim jako rośliny ozdobne ze względu na bardzo dekoracyjne owoce, a także, zwłaszcza u odmian, na efektowne kwiaty (np. pełne i czerwone u odmian g. pośredniego). Używane także do budowy żywopłotów. Niektóre gatunki posiadają jadalne owoce. Szeroko znane są lecznicze właściwości wielu gatunków głogu; substancje w nich zawarte są przydatne głównie w leczeniu zaburzeń serca oraz stosowane do produkcji środków uspakajających.

  Pokrój

Wysokie krzewy lub niewielkie (5-15m) drzewa liściaste. Przeważnie są bardzo gęsto ugałęzione i posiadają mocno zdrewniałe, cierniste gałęzie.

↓→
Głogi to bardzo gęsto ugałęzione,
cierniste krzewy lub niewielkie drzewa liściaste
(na zdjęciach krzewiasta postać
głogu jednoszyjkowego
oraz drzewiasta postać odmiany ozdobnej
'Paul's Scarlet' głogu pośredniego/
dwuszyjkowego ).


Głóg jednoszyjkowy - pokrój
Głóg dwuszyjkowy - pokrój

  Wybrane okazy

Głóg odmiany 'Rubra Plena' przy rynku w Myślenicach. Piękny, stary okaz głogu o pełnych, różowych kwiatach można zobaczyć przy Rynku Głównym w Myślenicach. Jest to prawdopodobnie odmiana 'Rubra Plena' a być może 'Paul's Scarlet'. Pojedynczy, mocno pochylony pień drzewa ma obwód 1.55m (PG, 2021), a jego wysokość wynosi ok. 10m.

Głóg odmiany 'Rubra Plena' przy rynku w Myślenicach Głóg odmiany 'Rubra Plena' przy rynku w Myślenicach
Najgrubszy znany autorowi strony "różowokwiatowy" okaz głogu rośnie w Myślenicach i ma pień o obwodzie 1.55m

  Korzenie / Kora

System korzeniowy u większości gatunków głęboki i rozległy. Kora z reguły płytko spękana na poletka lub łuszcząca się cienkimi pasmami.

  Pędy i pąki / Liście

Pędy i pąki. Pędy zróżnicowane na długo- i krótkopędy. Długopędy obłe, przeważnie z cierniami w kątach liści, krótkopędy ciernisto zakończone (z wyjątkiem niektórych bezcierniowych odmian ozdobnych); ciernie pojedyncze (rzadko rozwidlone) długości 1-3(10!)cm, szpiczaste i bardzo ostre. Pąki mieszane, zależne od gatunku, przeważnie jednak niewielkie, najczęściej jajowate w kształcie, okryte łuskami. Liście blaszkowate, pojedyncze, często z trwałymi przylistkami. Blaszka o zmiennym kształcie, przeważnie szerokojajowata i niezbyt duża, w zależności od gatunku od niepodzielonej do głęboko klapowanej, a nawet pierzastosiecznej (np. g. jednoszyjkowy). Ustawienie: skrętoległe na ogonkach. Okres występowania: Liście opadają na zimę, rzadziej są półzimozielone.

Głóg dwuszyjkowy - pędy i ciernie Głóg jednoszyjkowy - liście Głóg dwuszyjkowy - liście Głóg zielony - liście
Krótkopędy większości gatunków
głogu są przekształcone
w ostre ciernie.
Porównanie bardzo głęboko klapowanych liści
głogu jednoszyjkowego (po lewej) z łagodniej klapowanymi
liśćmi głogu dwuszyjkowego (po prawej).
Matowozielone liście
głogu zielonego są większe
i mają zaostrzone klapy.

  Kwiaty

Obupłciowe, owadopylne i miododajne, zebrane w gęste, przeważnie stojące podbaldachy (rzadko pojedyncze). Pojedyncze kwiaty raczej niewielkie, z reguły białe (u form ozdobnych mogą posiadać rozmaite - najczęściej czerwone - zabarwienie). Pręciki w liczbie (5)10-20, ułożone w okółkach, z czerwonymi pylnikami. Słupek wielokrotny, dolny, w zależności od gatunku z 1-5 szyjkami. Okres kwitnienia: V(VI) (przeważnie po rozwinięciu się liści).

Głóg dwuszyjkowy - kwiaty Głóg jednoszyjkowy - kwiaty Głóg dwuszyjkowy - kwiaty Głóg dwuszyjkowy - kwiaty formy ozdobnej Paul's Scarlet
Jak sama nazwa wskazuje,
główną różnicą pomiędzy kwiatami
głogu jednoszyjkowego (po lewej)
i dwuszyjkowego (po prawej)
jest ilość szyjek słupka.


Niewielkie, białe kwiaty głogów są
zebrane w baldachowate kwiatostany
(na zdj. u głogu dwuszyjkowego).
Pełne, różowoczerwone kwiaty najczęściej
spotykanej odmiany ozdobnej głogu
Paul's Scarlet przypominają małe różyczki.

  Owoce i nasiona

Zebrane w owocostany, kulisto-owalne do kulistych, nieduże, jabłkowate (głogowate) owocki, posiadające w zależności od gatunku 1 (np. g. jednoszyjkowy), 2 (np. g. dwuszyjkowy) lub więcej (np. g. pięcioszyjkowy - zwykle 5) bardzo twardych, zwykle 1-nasiennych pestek. Kolor owoców u większości gatunków jest czerwony, jednak występują także gatunki i odmiany pomarańczowo-, brązowo i żółtoowocowe (np. g. żółty, g. Lavalle'a), a nawet posiadające czarne owoce (np. g. czarny, g. zielony). Owoce głogów stanowią cenny pokarm dla ptaków. Okres dojrzewania owoców: wczesna i/lub środkowa jesień.







  Drewno / Inne informacje

Drewno. U większości gatunków białe z różowawym odcieniem, ciężkie i bardzo twarde, trwałe.

Inne informacje.
█ Głogi bardzo dobrze znoszą przycinanie (żywopłoty), źle natomiast - przesadzanie (ich korzenie są także wrażliwe na przesuszenie).
█ Głogi są podatne na tzw. "zarazę ogniową"; po stwierdzeniu choroby należy natychmiast odciąć i spalić zaatakowane gałęzie.