█ Zapraszam na swoją nową stronę Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych (https://www.rpdp.hostingasp.pl), na której znajdą Państwo najbardziej aktualne dane dotyczące rekordowych drzew w Polsce. Strona ma charakter otwarty - każdy może się zarejestrować i po zalogowaniu dodawać do bazy "swoje" drzewa wraz z ich pomiarami oraz zdjęciami. Bez zalogowania program pracuje w trybie "tylko odczyt" - dodawanie wpisów (także ich modyfikacja i usuwanie) nie jest możliwe, jednak bez przeszkód można przeglądać zgromadzone w bazie dane.

Najwyższy, najbardziej okazały i najdłużej żyjący z rodzimych wiązów, rozpowszechniony głównie w położeniach górskich i wyżynnych. Wyróżnia się m.in. dużymi, często trójwierzchołkowymi liśćmi, których nasada jest stosunkowo słabo asymetryczna, a górna powierzchnia jest tak szorstka w dotyku, że wręcz przypomina papier ścierny. Obok pokroju i liści, także skrzydlaki wiązu górskiego są wyraźnie większe niż u pozostałych rodzimych wiązów. Osiągają one nawet do 3cm długości, ich brzeg jest nieorzęsiony, a orzeszek umieszczony centralnie (nigdy nie dochodzi do brzegu skrzydełka). Na otwartej przestrzeni drzewo zaczyna owocować w wieku 30-40 lat, w zwartym drzewostanie - pomiędzy 50. a 60. rokiem życia. Obfite lata nasienne przypadają co rok lub co dwa lata. Gatunek bardzo podatny na grafiozę.

Jeden z trzech rodzimych gatunków wiązu w Polsce, ogólnie bardziej rozpowszechniony niż wiąz polny, a na terenach wyżej położonych także niż wiąz szypułkowy. Gatunek bardzo zmienny, wraz z w. polnym tworzy wielopostaciowe, trudne do odróżnienia mieszańce zwane zbiorczo wiązem holenderskim (U. xhollandica). Znane jest około 50 odmian wiązu górskiego.

  Występowanie / Zastosowanie

Zasięg. Europa (prawie cała), Kaukaz, Azja Mniejsza. Północna granica zasięgu przebiega w okolicach 65° szerok. geogr. Drzewo pospolite głównie na wyżynach oraz w niższych partiach gór. W Polsce osiąga wysokość ok. 1000 m.n.p.m., w Alpach - nawet do 1400 m.n.p.m.
Biotop. Piętro pogórza i częściowo górskie. Występuje najczęściej na brzegach rzek i strumieni, gdzie w lasach liściastych i zadrzewieniach śródpolnych stanowi domieszkę do innych drzew (łęgi, jaworzyny, grądy, buczyny). Rośnie pojedynczo lub w niewielkich grupach, nigdzie nie występuje masowo, nie tworzy też czystych drzewostanów.
Preferencje. Gleby zasobne i wilgotne, przepuszczalne, zasadowe, o podłożu żwirowym, piaszczystym lub gliniastym. Gatunek preferujący półcień, bardziej cienioznośny nawet od wiązu szypułkowego, ale mniej od niego odporny na suszę. Jest najbardziej mrozoodpornym gatunkiem wiązu, co pozwala mu występować m.in. w Tatrach oraz w sudeckich Śnieżnych Kotłach.
Długość życia i tempo wzrostu. Drzewo długowieczne, stosunkowo wolno rosnące. Osiąga wiek 300-400(500) lat.
█ Najstarszy (również najgrubszy) w Polsce wiąz górski rośnie w Porębie Wielkiej na Sądecczyźnie (gm. Niedźwiedź). Drzewo to liczy około 420 lat.
Zastosowanie. Drzewo leśne, sadzone też czasami w parkach i przy drogach. Jego drewno jest stosowane w przemyśle meblowym.

  Pokrój / Korzenie

Pokrój. Potężnie zbudowany, osiągający nawet do 40m wysokości i 3m średnicy pnia wiąz górski jest największym z naszych rodzimych wiązów. Potwierdzeniem tego jest okaz pokazany na zdjęciu poniżej po lewej stronie, rosnący w Bieszczadach w pobliżu nieistniejącej już miejscowości Bukowiec. To wspaniałe drzewo posiada pień o obwodzie 3.90m (Φ 1.24m) (PG, 2013), a jego wysokość wynosi 28.1m (PG, 2011, laser). Jest ono wyraźnie widoczne nawet z odległego szlaku, z którego sąsiadujące drzewa wydają się tylko niewielkimi plamkami. Jeszcze grubszy (obwód 5.27m, średnica 1.68m), choć nieco niższy (26.5m) jest pokazany po prawej wiąz górski o nazwie Brzost Sobieskiego, rosnący w Suchej Beskidzkiej. Wiek tego drzewa C. Pacyniak szacuje na ok. 260 lat.
█ Wg autora strony, Brzost Sobieskiego tak naprawdę może jednak nie być wiązem górskim, o czym świadczą jego jednowierzchołkowe i pozbawione szorstkości liście. Siedzące owoce eliminują z kolei wiąza szypułkowego, a zbyt krótkie ogonki liściowe (ok. 0.5 cm) - wiąza polnego. Wszystko wskazuje na to, że mamy tu do czynienia z mieszańcem wiązów górskiego i polnego, czyli wiązem holenderskim.
Pień wiązu górskiego, w odróżnieniu od szypułkowego, prawie nigdy nie ma przypór korzeniowych.
█ Jak podaje strona Tall Trees, najwyższy obecnie w Europie wiąz górski rośnie w Anglii i mierzy 41m (pomiar niepotwierdzony).
█ W Polsce rekord wysokości należy do drzewa rosnącego na terenie BPN i wynosi 38.4m (TN, 2011, laser). Więcej na ten temat - patrz strona Drzewa Białowieskiego Parku Narodowego . Tylko o 80cm niższy (37.6m) jest okaz rosnący w Parku Zamkowym w Żywcu (PG, 2013, laser).
█ Najgrubszy z kolei (i najstarszy) w naszym kraju wiąz górski rośnie w Porębie Wielkiej w woj. małopolskim; podawany w róźnych źródłach obwód pnia tego drzewa waha się od 6.45m (C. Pacyniak) do 7.15m (Φ 2.05-2.28m). Więcej informacji na temat rekordowych drzew - patrz dodatek Rekordy.
System korzeniowy typowy palowy, głęboki, osiągający nawet ponad 1.5m głębokości. Drzewo tworzy liczne odrośla od szyi korzeniowej, ale nie tworzy odrośli od korzeni.

Wiąz górski w Bieszczadach	Brzost Sobieskiego w Suchej Beskidzkiej

  Pozostałe cechy morfologiczne

Odwrotnie jajowate (najszersze niedaleko wierzchołka) liście wiązu górskiego są większe niż u pozostałych rodzimych wiązów - osiągają do 16cm długości. Posiadają one skośną, czasem słabo, a czasem mocno asymetryczną nasadę, a obok bardzo cienkiego, nagle zwężającego się (wyciągniętego) wierzchołka centralnego występują często (zwłaszcza na silnych oraz zacienionych pędach) dodatkowe boczne wierzchołki, stanowiące jak gdyby przerośnięte ząbki. Brzeg blaszki jest podwójnie piłkowany. Górna powierzchnia dojrzałych liści jest tak szorstka w dotyku, że przypomina papier ścierny; jest to cecha pozwalająca na łatwe odróżnienie brzosta od innych gatunków wiązu. Ogonki liściowe, podobnie jak u wiązu szypułkowego, są bardzo krótkie (1-5mm). Jesienią liście przebarwiają się na jaskrawożółty kolor. Opadają one najwcześniej spośród krajowych wiązów.

Zebrane w kuliste pęczki, bezszypułkowe kwiaty wiązu górskiego pojawiają się już po połowie marca, a więc na długo przed rozwojem liści. Kwitną one krótko i już w pierwszej połowie kwietnia przekształcają się w zielone skrzydlaki. Orzęsienie i znamiona słupków czerwone.	Posiadające zdolność prowadzenia fotosyntezy skrzydlaki wiązu górskiego są tworzone wczesną wiosną, zanim jeszcze pojawią się liście. Ich jaskrawo jasnozielony kolor w połączeniu z ilością sprawia wrażenie jak gdyby drzewo miało liście. Wiąz górski należy do najwcześniej owocujących na wiosnę drzew - młode skrzydlaki (po lewej i w środku) pojawiają się już w pierwszej połowie kwietnia (najwcześniej spośród rodzimych wiązów), opadają - w drugiej połowie maja. W odróżnieniu od wiązu szypułkowego, są one umieszczone na bardzo krótkich szypułkach lub wręcz siedzące. Są większe niż u pozostałych krajowych gatunków - osiągają 25(30)mm długości. Ich brzeg jest gładki (nieorzęsiony), a orzeszek jest umieszczony centralnie (nie dochodzi do wycięcia skrzydełka).

Drewno wiązu górskiego ma jakość pośrednią pomiędzy wiązem polnym a szypułkowym. Jego biel jest jasnożółty, a twardziel - żółtobrązowa, posiada faliste, wąskie i wyraźne słoje, jest ciężkie, twarde i odporne na gnicie. Ciekawostką jest, że szczególnie piękne słoje występują w drewnie korzeni.

Wiąz górski zniszczony przez grafiozę.

Początek strony

MOJEDRZEWA.PL

Copyright © 2006-2024 by Piotr Gach

Zobacz też:
Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych
Tomasz Niechoda, Janusz Korbel -
Drzewa Białowieskiego Parku Narodowego
Monumental Trees
Konkurs Drewno jest wspaniałe (Nadleśn. Łopuchówko)