█ Zapraszam na swoją nową stronę Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych (https://www.rpdp.hostingasp.pl), na której znajdą Państwo najbardziej aktualne dane dotyczące rekordowych drzew w Polsce. Strona ma charakter otwarty - każdy może się zarejestrować i po zalogowaniu dodawać do bazy "swoje" drzewa wraz z ich pomiarami oraz zdjęciami. Bez zalogowania program pracuje w trybie "tylko odczyt" - dodawanie wpisów (także ich modyfikacja i usuwanie) nie jest możliwe, jednak bez przeszkód można przeglądać zgromadzone w bazie dane.

To pochodzące z Ameryki Północnej, wysokie i dość smukłe drzewo liściaste posiada przeważnie wąską lecz rozszerzającą się ku górze, ażurową koronę. Jego wizytówką, od której zresztą pochodzi zarówno nazwa gatunkowa trójcierniowa, jak i zwyczajowa nazwa rodzaju iglicznia, są bardzo długie (osiągające nawet do 20cm!) i niezwykle ostre ciernie. Wyrastają one w gęstych pęczkach z pni i konarów starszych drzew. Wyglądają tak imponująco, a zarazem niebezpiecznie, że u niektórych ludzi wywołują wręcz przerażenie. Lepiej nie wyobrażać sobie co mogłoby się stać, gdyby ktoś przez nieuwagę zderzył się z pniem najeżonym tak potężnymi kolcami. Pierzaste liście glediczji trójcierniowej są podobne do występujących u robinii akacjowej, jednak w odróżnieniu od tych ostatnich liczba listków w liściu jest parzysta, a dodatkowo obok liści pojedynczo złożonych występują często liście podwójnie złożone, a nawet o budowie mieszanej. Ciekawie prezentują się także owoce glediczji trójcierniowej. Mają one postać bardzo długich (nawet do 40cm!) i płaskich, mocno poskręcanych strąków z nasionami.

Mimo opisanych wyżej unikalnych i niezwykle atrakcyjnych walorów dekoracyjnych, glediczja trójcierniowa jak dotąd nie zdobyła w Europie zbyt dużej popularności. Być może jednym z powodów jest strach przed jej groźnie wyglądającymi i chyba rzeczywiście bardzo niebezpiecznymi cierniami. Problem ten jest czasami rozwiązywany przez sadzenie tzw. odmian bezbronnych, czyli nie posiadających cierni.

Ktoś kiedyś napisał, że glediczja to "taka trochę dziwna akacja" (dokładniej robinia akacjowa - przyp. red.). Czasami można też spotkać określenie, że jest to "kuzynka robinii akacjowej". Rzeczywiście, oba drzewa są w dużym stopniu podobne do siebie, należą do tej samej rodziny, a nawet pochodzą z tego samego rejonu świata. Jednak zarówno ciernie, jak i strąki glediczji trójcierniowej są bez porównania większe od tych u robinii akacjowej. Warto też zauważyć, że glediczja tworzy zupełnie nietypowe dla swojej rodziny, małe i niepozorne kwiaty zebrane w krótkie grona, podczas gdy duże i atrakcyjne motylkowate kwiaty robinii akacjowej stanowią wręcz modelowy przykład kwiatów roślin z rodziny bobowatych.

Praktycznie jedyny uprawiany w Europie gatunek glediczji (pozostałe należą do rzadkości i są spotykane bardzo sporadycznie, głównie w ogrodach botanicznych). W miejskich nasadzeniach stosuje się wiele zmodyfikowanych odmian i form, np. bezbronna (bezcierniowa) forma f. 'Inermis' i odmiana 'Sunburst' czy bezowocowe odmiany 'Skyline' i 'Shademaster' (nie powodujące obfitego zaśmiecania podłoża opadającymi strąkami). Do szczególnie atrakcyjnych należy wspomniana odmiana 'Sunburst', która poza tym, że jest bezcierniowa i bezowocowa, posiada dodatkowo wyróżniające się kolorystycznie, żółtozielone liście.

  Występowanie

Zasięg. Środkowe i wschodnie obszary USA (głównie rejon doliny Missisipi).
Biotop. W warunkach naturalnych jest składnikiem wilgotnych lasów porastających duże doliny rzeczne.
Preferencje. Gatunek o małych wymaganiach, preferujący gleby (średnio) wilgotne i ubogie, światłolubny, odporny na suszę i bardzo odporny na mrozy, mało wrażliwy na zanieczyszczenia powietrza (dobrze nadaje się do sadzenia w miastach).
Długość życia i tempo wzrostu. Drzewo krótkowieczne, szybko rosnące (zwłaszcza w młodości). Osiąga wiek 100-120(150) lat.

  Zastosowanie

W Europie drzewo ozdobne o wysokiej wartości dekoracyjnej, sadzone głównie w miejskich parkach oraz jako przydrożne. Bardzo dobrze nadaje się do ogrodów z powodu prześwitującej korony, dającej nie tylko delikatny i przyjemny, ażurowy cień, ale też nie zagłuszającej roślin rosnących pod spodem. W USA glediczja trójcierniowa należy do najważniejszych miododajnych drzew, a jej dobre jakościowo drewno jest używane m.in. do produkcji podkładów kolejowych i stempli.

  Pokrój

Wysokie drzewo liściaste o dość wąskiej, rozszerzającej się ku górze koronie z długimi, ukośnie wzniesionymi konarami.

Rozmiary. Wysokość 30-35(40)m (w Polsce 25-30m). Średnica pnia 0.75-1(1.5)m.
█ Najgrubsza w Polsce znana autorowi glediczja rośnie na terenie parku w Kobylnikach (wieś w powiecie kruszwickim w woj. kujawsko-pomorskim); drzewo to posiada pień o obwodzie 3.38m (Φ 1.08m) i mierzy 22.5m wysokości (KB, 2015, laser). Więcej informacji na temat rekordowych drzew - patrz dodatek Rekordy.

Szczegóły pokroju. Pień regularny, średniej grubości, pojedynczy. Korona dość wąska, zwykle do pewnej wysokości prawie kolumnowa, powyżej wyraźnie rozszerzająca się ku górze, posiada mocno prześwitującą, ażurową strukturę dającą przyjemny cień i pozwalającą sadzić drzewo blisko okien (nie zasłania zbyt mocno światła). Konary średnio grube, długie, ukośnie wzniesione.

← / ←← Glediczja trójcierniowa to wysokie i dość smukłe drzewo liściaste o stosunkowo wąskiej koronie wyraźnie rozszerzającej się ku górze dzięki długim konarom. ↓ Pień glediczji jest często pokryty wiązkami bardzo długich i ostrych cierni.

Piękny okaz glediczji trójcierniowej można podziwiać w Ogrodzie Botanicznym w Krakowie. Drzewo ma mocno pochylony i mocno zbieżysty pień o obwodzie 3.25m (Φ 1.03m) (PG, 2022), a jego wysokość wynosi 25.60m (PG, 2022, laser).

Korzenie / Kora System korzeniowy dosyć głęboki, rozległy, zbudowany z grubych i mięsistych, słabo rozgałęzionych korzeni, praktycznie nie dający odrośli korzeniowych. █ Zdrewniałe korzenie glediczji są czasami używane jako opał. → Korzenie glediczji trójcierniowej są grube i mięsiste. Kora ciemna, szarobrunatna do czarniawej, cienka, płytko spękanana na odstające, podłużne, nieregularne listwy, wyraźnie chropowata w związku z występowaniem na niej licznych drobnych przetchlinek. →→ Chropowata, cienka i płytko spękana kora glediczji posiada ciemne zabarwienie.

  Pędy i pąki

Pędy zróżnicowane na krótko- i długopędy. Młode pędy kanciaste, wyraźnie żłobkowane, cienkie pomiędzy węzłami i zgrubiałe w węzłach, początkowo błyszcząco (ciemno)zielone, z czasem szarobrązowe do czarniawych, z dużymi przetchlinkami, nagie, uzbrojone długimi na 6-10cm, zwykle potrójnie rozgałęzionymi cierniami (z głównego ciernia wyrastają dwa małe). Na pniu i konarach wyrastają pęczki bardzo długich i ostrych, mocno rozgałęzionych cierni. Mogą one osiągać nawet 20cm długości! Pąki bardzo drobne (do 3mm), zaokrąglone, zebrane w węzłach po 3-5 jeden na drugim, żółtawe, nagie, górne łuskowate, dolne bez łusek, zapadłe i ukryte pod nasadą osi liścia. Pąków szczytowych brak.

Bardzo długie i ostre ciernie glediczji trójcierniowej wyrastają z pnia w gęstych pęczkach. Dzięki nim drzewo prezentuje się wyjątkowo interesująco. Młode ciernie mają zielony kolor, z czasem stają się czerwonobrunatne. Młode, zielone pędy (u góry po prawej) są kanciaste i mocno żłobkowane. Bardzo drobne, kuliste pąki są zebrane po 3-5 sztuk pod nasadą liści.

  Liście

Blaszkowate, pojedynczo lub podwójnie parzystopierzaste (czasem też o mieszanej budowie). Pojedynczo pierzaste z 16-30 listkami, o łącznej długości 10-20cm, podwójnie pierzaste z 6-12 listkami drugiego rzędu, o długości całkowitej do 30cm. Listki podługowate lub wąskojajowate, małe - długości 2-3.5cm (w liściach podwójnie złożonych mniejsze niż w pojedynczo złożonych), na brzegu bardzo drobno karbowane, zielone do ciemnozielonych. Ustawienie: skrętoległe na krótkich ogonkach. Okres występowania: V-X. Liście rozwijają się dość późno, bo dopiero z początkiem maja. Jesienią przebarwiają się na złocistożółty kolor. Opadają w drugiej połowie października.

Pierzasto złożone liście glediczji trójcierniowej składają się z parzystej liczby małych, wąskojajowatych listków. Zwykle są one złożone pojedynczo (←), ale zdarzają się także liście podwójnie złożone (↑) a nawet o mieszanej budowie (→).

Niepozorne kwiaty glediczji trójcierniowej są zebrane w krótkie, kilkucentymetrowe, groniaste kwiatostany.   Kwiaty Rozdzielnopłciowe lub poligamiczne, w pierwszym przypadku zwykle rozmieszczone jednopiennie (nie mniej czasem zdarzają się osobniki o kwiatach jednej płci, w tym męskie drzewa nie tworzące owoców), owadopylne i bardzo miododajne, zebrane w krótkie, kilkucentymetrowe grona. Pojedyncze kwiaty nietypowe dla rodziny motylkowatych - drobne, o promienistej budowie (nie motylkowate!), 3-5-krotne, zielonkawożółte, przyjemnie pachnące, w odróżnieniu od kwiatów robinii akacjowej nie posiadają znaczenia ozdobnego. Okres kwitnienia: VI (po rozwinięciu się liści). █ W swojej ojczyźnie (Ameryka Północna, w szczególności USA) glediczja trójcierniowa należy do najważniejszych miododajnych drzew. Z jednego hektara uzyskuje się tam nawet do 250 kg miodu!

  Owoce i nasiona

Owoce w postaci bardzo długich i płaskich ("taśmowatych"), skórzastych, nie pękających strąków z nasionami. Wymiary strąków są następujące: długość 20-40cm(!), szerokość 2-3cm, grubość 0.5-1cm. Początkowo strąki są zielone i mocno spiralnie poskręcane, po dojrzeniu stają się czerwonobrązowe do ciemnobrunatnych i nieco prostują. Zawierają one duże (do 1cm) i twarde, pastylkowate nasiona koloru brązowego. Okres dojrzewania owoców: X. Owoce często pozostają na drzewie aż do następnej wiosny.
█ W odróżnieniu od spokrewnionej robinii akacjowej, nasiona glediczji trójcierniowej są jadalne, a ich smak po ugotowaniu przypomina groch. Jadalny jest także słodkawy miąższ znajdujący się pomiędzy nasionami.

Owocami glediczji trójcierniowej są bardzo długie i płaskie, w młodości mocno skręcone strąki z nasionami. Młode strąki są matowozielone (↑), po dojrzeniu natomiast przybierają błyszczący, czerwonobrunatny kolor (→).

↑ Każdy strąk zawiera co najmniej kilkanaście brązowych, pastylkowatych nasion otoczonych słodkawym miąższem.

Drewno Posiada zielonkawożółty biel i brązowoczerwoną twardziel, jest ciężkie i bardzo trwałe, cechuje się wysoką wartością użytkową, jest używane m.in. do produkcji podkładów kolejowych i stempli.   Inne informacje █ Rozmnażanie glediczji trójcierniowej może się odbywać praktycznie tylko z nasion (drzewo bardzo rzadko tworzy odrośla korzeniowe). █ Ze względu na głęboki i rozległy system korzeniowy, glediczje źle znoszą przesadzanie. Przesadzać należy tylko młode osobniki i najlepiej na wiosnę. █ Glediczje powinny być w młodości przycinane tak, aby uzyskać jeden prosty przewodnik.

  Galeria zdjęć

Zobacz galerię...

Początek strony

MOJEDRZEWA.PL

Copyright © 2006-2024 by Piotr Gach

Zobacz też:
Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych
Tomasz Niechoda, Janusz Korbel -
Drzewa Białowieskiego Parku Narodowego
Monumental Trees
Konkurs Drewno jest wspaniałe (Nadleśn. Łopuchówko)