ATLAS DRZEW POLSKI - publikacja na podstawie niniejszej strony
ATLAS DRZEW POLSKI - wydanie 2
Ostatnia
modyfikacja:
2023-04-02
Systematyka:
ROŚLINY / NACZYNIOWE / NASIENNE / OKRYTONASIENNE / (ROSOPSIDA) / BUKOWCE /
BUKOWATE / Dąb / szypułkowy - bezszypułkowy - omszony - czerwony - błotny - ...
Licznik odwiedzin:
Roślina pionierska Roślina (bardzo) światłolubna Roślina umiarkowanie higrogrolubna Roślina umiarkowanie mrozoodporna
GATUNEK
Dąb czerwony
(Quercus rubra)
ang. Northern red oak
Podobne gatunki:
Dąb błotny
Gatunek obcy
(Ameryka Północna)
Drzewo liściaste
zrzucające liście
na zimę
Pokrój typowy
H: 25-30(35)m
Φ: 1.5-2(2.5)m
Długość życia:
300(500)lat
Tempo wzrostu:
dość duże
Biotop:
lasy liściaste i mieszane
Kwiaty:
1-p., wiatrop.
IV/V-V
Dekor.:
liście!!!, żołędzie!
Dąb czerwony
Cechy charakterystyczne:
(różnice w stosunku do dębu szypułkowego)
Kora długo gładka, srebrzystopopielata
(podobna jak u buka).
Liście bardzo ostro klapowane,
większe, u młodych drzew efektownie przebarwiające się jesienią
na szkarłatnoczerwony kolor
,
potem na brązowo.
Żołędzie pękate, krótkoszypułkowe, miseczki płytkie (talerzykowate).
 
Ciekawostki:
♦ Z uwagi na stosunkowo dużą grubość
liści oraz ich trwałość (długi czas rozkładu) a także dużą gęstość korony, większe skupiska dębu czerwonego wpływają niekorzystnie na rośliny runa leśnego. (Więcej informacji - patrz opis.)
♦ Ciekawostkę, a zarazem dużą zagadkę
stanowi fakt, że to właśnie liść dębu
czerwonego, a nie żadnego z naszych
rodzimych dębów jest umieszczony
na awersie monet polskich.
 

█ Zapraszam na swoją nową stronę Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych (https://www.rpdp.hostingasp.pl), na której znajdą Państwo najbardziej aktualne dane dotyczące rekordowych drzew w Polsce. Strona ma charakter otwarty - każdy może się zarejestrować i po zalogowaniu dodawać do bazy "swoje" drzewa wraz z ich pomiarami oraz zdjęciami. Bez zalogowania program pracuje w trybie "tylko odczyt" - dodawanie wpisów (także ich modyfikacja i usuwanie) nie jest możliwe, jednak bez przeszkód można przeglądać zgromadzone w bazie dane.

Wysokie i okazałe drzewo liściaste o grubym, zwykle nisko rozgałęzionym pniu i rozłożystej koronie wspartej na kilku potężnych, często łukowato wygiętych konarach. Wyróżnia się przede wszystkim dużymi, głęboko i bardzo ostro klapownymi liśćmi, które jesienią przebarwiają się na niezwykle efektowny, jaskrawoczerwony lub purpurowy kolor (stąd nazwa). Dąb czerwony został sprowadzony do Europy z Ameryki Północnej w XVII w. (po raz pierwszy - do Szwajcarii w 1691 r.). Początkowo był on na naszym kontynencie tylko drzewem ozdobnym oraz wprowadzanym do kontrolowanych upraw leśnych, jednak ze względu na swój ekspansywny charakter szybko zaczął się spontanicznie rozprzestrzeniać w lasach i wypierać rodzime dęby. Obecnie drzewo to występuje dość licznie w europejskich lasach, gdzie jest czasami traktowane jako chwast. Nadal sadzi się je, ale głównie w tzw. ekotonach, tj. na skrajach lasów oraz stosuje do zalesiania luk w drzewostanach sosnowych. W Polsce z uwagi na swoje niewątpliwe walory dekoracyjne dąb czerwony jest jednym z najchętniej sadzonych drzew ozdobnych i stanowi najczęściej spotykany obcy gatunek dębu (także w formie zdziczałej w lasach).
█ Dąb czerwony jest przez niektórych botaników uważany za gatunek szkodliwy. Ma to związek z jego wspomnianym wyżej ekspansywnym charakterem, powodującym wypieranie rodzimych dębów szypułkowego i bezszypułkowego z ich naturalnych stanowisk. Okazuje się także, że pięknie wyglądające, duże i grube liście dębu czerwonego bardzo powoli się rozkładają, czym znacząco utrudniają wegetację roślinom runa leśnego (zaobserwowano, że w lasach z dużym udziałem dębu czerwonego runo to jest zwykle wyraźnie uboższe).

Uwaga. Poniżej ograniczono się głównie do wskazania najistotniejszych różnic pomiędzy omawianym tu dębem czerwonym, a podobnym do niego, jednak częściej występującym w Polsce dębem szypułkowym, którego szczegółowy opis został zamieszczony oddzielnie.

Główny walor dekoracyjny dębu czerwonego stanowią jego głęboko klapowane i bardzo ostro ząbkowane liście, które jesienią przebarwiają się (zwłaszcza u młodych drzew) na niezwykle efektowny, szkarłatnoczerwony kolor. Drzewo to jest łatwe w uprawie, ponieważ posiada znacznie mniejsze wymagania glebowe niż rodzime dęby, a przy tym jest bardziej odporne na niekorzystne czynniki, takie jak mróz, susza, zacienienie czy zanieczyszczenia powietrza. Dodatkową zaletą dębu czerwonego jest stosunkowo duże tempo wzrostu - jest to jeden z najszybciej rosnących dębów.

Poza wymienionymi cechami, dąb czerwony różni się od szypułkowego nieco mniejszymi (osiąganymi w Europie!) rozmiarami (wysokość do 30m) oraz żołędziami, które są bardziej pękate i osadzone na krótkich szypułkach w charakterystycznie spłaszczonych, talerzykowatych miseczkach. Wadą dębu czerwonego z użytkowego punktu widzenia jest stosunkowo niska (w porównaniu do innych dębów) jakość jego drewna. Posiada ono bardzo wyraźne słoje, jest twarde, średnio ciężkie, mało wytrzymałe, włókniste i bardzo porowate. Dąb czerwony żyje znacznie krócej niż szypułkowy - zwykle tylko ok. 300 lat, teoretycznie jednak gatunek ten może dożywać 500 lat.
█ Wg strony Tall Trees, najwyższy dąb czerwony rośnie w Great Smokey Mountains National Park w USA i mierzy 47.64m (jest to więcej niż wynosi europejski rekord rodzaju, należący do dębu bezszypułkowego i równy 44.6m). Największe w Europie drzewa tego gatunku znaleziono w Holandii; pierwsze mierzy 39.60m wysokości, drugie posiada pień o obwodzie 5.84m (φ 1.86m). W Polsce najwyższym drzewem tego gatunku jest osobnik rosnący w parku miejskim na zboczach Góry Św. Anny w Tarnowie, mierzący 36.8m (ŁW+PW, 2023, laser). Wg przewodnika C. Pacyniaka z 1992 r., najbardziej okazały dąb czerwony w naszym kraju rośnie w Rosinie w woj. lubuskim; wysokość tego ok. 230-letniego drzewa wynosi 29m, a obwód jego pnia jest równy 5.22m (φ 1.66m). Więcej informacji na temat rekordowych drzew - patrz dodatek Rekordy.

Zokalizuj na mapie Panoramio
Dąb czerwony Dąb czerwony Pień dębu czerwonego
Mimo nieco mniejszych osiąganych rozmiarów, dąb czerwony rośnie szybciej niż szypułkowy, a jego stare osobniki mogą posiadać równie
monumentalną sylwetkę. Pień dębu czerwonego jest krótki i gruby, często nieco pofałdowany w przekroju. Dolne konary nawet w przypadku
stosunkowo młodych drzew wykazują tendencję do łukowatego wyginania się ku górze. Łukowato wygięte dolne konary występują często
nawet u stosunkowo młodych drzew.

  Więcej...  


Kora dębu czerwonego Kora dębu czerwonego
  Więcej...  

Srebrzystopopielata kora dębu czerwonego długo pozostaje gładka
(przypomina korę buka - po lewej). Dopiero u starych drzew staje się
ciemniejsza, płytko spękana i chropowata (po prawej).
  Więcej...  



Liście dębu czerwonego są głębiej i ostrzej
klapowane niż u szypułkowego, osiągają też
większe rozmiary (nawet do 25cm długości).
Na brzegu klap występują zwykle
po trzy ostre ząbki zakończone kolcem.
Liście dębu czerwonego Liście dębu czerwonego
Liście dębu czerwonego
Liście dębu czerwonego




/
Jesienią liście najpierw przebarwiają się na przepiękny,
szkarłatnoczerwony kolor, przed opadnięciem przybierają
natomiast barwę intensywnego brązu.
Liście dębu czerwonego
Jesienne liście dębu czerwonego

Kwiaty męskie dębu czerwonego
Kwiaty męskie dębu czerwonego
są zebrane w luźno zwisające,
kłosowate kwiatostany.
Kwiaty żeńskie wyrastają pojedynczo
na krótkich szypułkach; posiadają one
trójdzielne, czerwone znamię
(zdjęcie znacznie powiększone
w stosunku do poprzedniego).
Kwiaty żeńskie dębu czerwonego

Żołędzie dębu czerwonego
Żołędzie dębu czerwonego są grube i pękate,
a ich płytkie miseczki mają talerzykowaty kształt.

  Więcej...  


  Inne informacje

UWAGA. Z moich obserwacji wynika, że dąb czerwony należy do najbardziej wrażliwych na wiosenne przymrozki drzew (dotyczy to zwłaszcza młodych osobników). Temperatury rzędu -3°C występujące często na początku maja mogą powodować przemarznięcie wszystkich liści młodego drzewka w ciągu zaledwie jednej nocy! Na szczęście jednak w takiej sytuacji drzewo po pewnym czasie wytwarza drugi komplet liści.



Przemarznięte podczas wiosennych przymrozków,
rozwijające się młode liście dębu czerwonego.