Artykuł nadesłany przez p. Ernesta Rudnickiego

Najbardziej charakterystyczna topola w Radomsku, znana jest wśród mieszkańców pod umowną nazwą „Tele-Topcia”. Rośnie w pasie zieleni przedzielającym teren telekomunikacji i ulicę Piastowską. Jest prawdopodobnie jedną z najokazalszych topól włoskich w Polsce i jednym z najwyższych drzew w Radomsku (30 m, klinometr 2015). Stanowi oś krajobrazową dla osiedla Tysiąclecia i jest punktem orientacyjnym. Obwód nadziemny wynosi obecnie 415 cm, a pierśnicowy 280 cm.

Drzewo posiada potężny, charakterystyczny dla gatunku pień z przyporami oraz majestatyczną, smukłą sylwetkę. Dodatkowym walorem topoli jest atrakcyjne jesienne przebarwienie. Stan okazu należy określić jako dobry. Pień jest pełny, a większośc konarów żywotnych. Brak objawów żerowania szkodników i obecności patogenów. Objęcie okazu ochroną na zasadzie pomnika przyrody pozwoliłoby na uniknięcie niepotrzebnego ryzyka, związanego z ingerencją służb odpowiedzialnych za utrzymanie zieleni w mieście.

Topola włoska "Teletopcia" z Radomska. Fot. Ernest Rudnicki.

2012
WNIOSEK O USTANOWIENIE POMNIKA PRZYRODY. Wniosek został złożony dn. 23.11.2012. Sprawą zajmował się Naczelnik Wydziału Ochrony Srodowiska i Rolnictwa Urzędu Miasta Radomska mgr Marek Załóg. O opinię w sprawie poproszono starostwo. W porozumieniu urzędów wniosek odrzucono odmowę argumentując lokalizacją drzewa i barierami infrastrukturalnymi.

2014-2016
Topola została ujęta w trzech pracach realizowanych w Katedrze Dendrologii i Architektury Krajobrazu i w Katedrze Ochrony Roślin Wydziału Biotechnologii i Ogrodnictwa Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie ("Dendroflora miasta Radomska", "Ocena zasobu Dendroflory Radomska", "Ochrona drzew i krzewów w mieście z uwzględnieniem preparatów biologicznych, biotechnicznych i mykoryzowych".

WNIOSEK O USUNIĘCIE DRZEWA
Dn. 10.02.2016 roku 17 osób pod namową Renaty Stanisławskiej zamieszkałej przy ul. Piastowskiej 8/11 podpisało się pod wnioskiem o usunięcie drzewa złożonym do p.o. prezydenta miasta Wiesława Kamińskiego. Jako powód podano "drzewo częściowo martwe". Pismo przekazano do Starostwa Powiatowego. Jako przeciwwagę dn. 17.02. złożyłem własną opinię, w której podkreśliłem dobry stan zdrowotny drzewa oraz możliwość przeprowadzenia ewentualnych cięć kosmetycznych i zadeklarowałem pomoc w ich wykonaniu. Opinia spotkała się z przychylnością urzędników. Poparcie dla drzewa okazał Naczelnik Marek Załóg.

WĄTEK Z PRACY MGR:
a) Populus nigra 'Italica' przy Telekomunikacji (ul. Piastowska); nr inwentaryzacyjny 183 W pasie zieleni przedzielającym jezdnię i chodnik przy ulicy Piastowskiej rośnie okazała topola włoska (ryc. 9), której wiek określa się na ponad 60 lat. Okaz jest przedmiotem wniosku o ustanowienie pomnika przyrody. Drzewo znane w okolicy pod eufemistyczną nazwą „Tele-Topcia” (taka nazwa została też podana we wniosku), jest jedną z najokazalszych topól włoskich w Polsce i jednym z najwyższych drzew w Radomsku (mierzy 30 m wysokości; pomiar klinometrem 2015). Walory drzewa to potężny, charakterystyczny dla gatunku pień z przyporami o pierśnicy 89 cm, majestatyczna, smukła sylwetka oraz atrakcyjne jesienne przebarwienie (ryc. 10, ryc. 11, ryc. 12). Dodatkowym atutem topoli jest fakt bycia osobnikiem męskim, przez co nie wydaje uciążliwego puchu nasiennego. Pierwsze wzmianki na temat drzewa pochodzą z 1999 roku z materiałów własnych. Topola jest w nich sklasyfikowana w IV kategorii wieku, jej wysokość jest określona na 18 m, a nadziemny obwód pnia wynosi 340 cm (w chwili obecnej 415 cm), co oznacza, że przez 17 lat przyrosła na wysokość aż o 12 m, a przyrost wtórny pnia wyniósł 75 cm, co daje 4,4 cm przyrostu na rok. Pierwszą diagnostykę stanu drzewa przeprowadzono w lipcu 2014 roku i stan okazu określono wówczas jako bardzo dobry. Konary były żywotne i stwierdzono brak objawów żerowania szkodników czy też obecności patogenów. W roku 2015 w strefie ryzosfery został wykonany przekop związany z modernizacją infrastruktury. Ekspertyza z kwietnia 2016 wykazała już postępujące zamieranie wierzchołka i pojawienie się posuszu na całej długości strzały. Odniesiony uszczerbek zdrowotny nie jest jednak na tyle silny, aby bezpośrednio zagrażał życiu drzewa, ale godną rozważenia możliwością jest przeprowadzenie cięcia kosmetycznego. Autor pracy, w porozumieniu z Wydziałem Ochrony Środowiska i Rolnictwa Urzędu Miasta Radomska, sprawuje merytoryczną opiekę nad stanem zdrowia tego cennego okazu i zostały złożone już odpowiednie dokumenty w sprawie ewentualnej pielęgnacji. Objęcie topoli ochroną na zasadzie pomnika przyrody powinno być kwestią czasu i pozwolić na uniknięcie niepotrzebnego ryzyka związanego z ingerencją służb odpowiedzialnych za utrzymanie zieleni w mieście. Wydaje się jednak, że opinia Starostwa Powiatowego orzekająca o kolizji drzewa z elementami infrastruktury sprawi, że objęcie drzewa statusem pomnika przyrody okaże się niemożliwe do zrealizowania. Pogorszenie stanu zdrowia topoli nie umknęło uwadze nadgorliwym mieszkańcom osiedla, którzy korzystając z okazji wystąpienia posuszu w koronie, złożyli do Urzędu Miasta i Starostwa Powiatowego wnioski o usunięcie drzewa. Ich prośba została definitywnie odrzucona. W kwietniu 2016 roku zastosowano doglebowe nawożenie mineralne ze zwiększoną ilością azotu i potasu – pierwiastków przydatnych dla regeneracji organizmu po uszkodzeniu. W kolejnych latach rozważa się wprowadzenie szczepionek mykoryzowych. Słuszny wiek, w którym znajduje się rzeczona topola włoska i bądź co bądź, dobry stan zdrowotny drzewa trzeba tłumaczyć jego lokalizacją. Jest to ciepłe, osłonięte stanowisko pomiędzy dużymi budynkami, jednak dobrze oświetlone, a strefa korzeniowa znajduje się bezpośrednio pod szerokim pasem zieleni. W sąsiedztwie rosną co prawda dorosłe lipy, ale nie są one bynajmniej poważną konkurencją dla ogromnego przedstawiciela rodzaju Populus.