Wiedząc czym są rośliny drzewiaste, możemy przystąpić do definicji pojęcia drzewa i krzewu:
oraz posiadające jeden lub wiele pni, z których jako pędy boczne wyrastają konary i dalej gałęzie kolejnych rzędów, tworzące wspólnie koronę. |
Nie wszystkie rośliny drzewiaste są drzewami lub krzewami. Przykładowo nie są nimi powszechnie uważane za drzewa palmy,
ponieważ ich łodyga - tzw. kłodzina nie zawiera drewna, a jest utworzona ze zdrewniałych, zeschniętych pochew liściowych
i korzeni przybyszowych. Ponadto palmy nie posiadają korony utworzonej z konarów i gałęzi - bezpośrednio z "pnia" wyrasta
u nich jedynie pióropusz ogromnych liści. Z podobnych względów drzewami nie są paprocie drzewiaste.
Także będący zdrewniałą trawą, a więc nie posiadający w ogóle rozgałęzień bambus nie jest krzewem.
Ciekawy przypadek stanowi afrykańskie "drzewo kołczanowe" (roślina jednoliścienna). Posiada ono wprawdzie pień i koronę,
jednak budowa korony jest zupełnie inna niż w przypadku typowych drzew. Otóż najpierw łodyga tej rośliny dzieli się na pół,
następnie powstałe z tego podziału części znów ulegają podziałowi itd.
█
Wśród roślin jednoliściennych występują wprawdzie gatunki o pokroju drzewa i to takie, z których łodyg wyrastają
w normalny sposób gałęzie. Rośliny te w dalszym ciągu nie są jednak drzewami, gdyż nie wytwarzają drewna.
Doskonałym przykładem jest tu szkarłatka ombu - wielka bylina przypominająca malownicze drzewo (patrz rozdział
Drzewa w Hiszpanii - pozostałe znane gatunki).
Reasumując można powiedzieć, że drzewa i krzewy to długowieczne rośliny drzewiaste wytwarzające drewno, często osiągające bardzo dużą wysokość, posiadające sztywny, przeważnie wyprostowany szkielet złożony z pnia (pni) oraz wyrastających z niego konarów a następnie gałęzi tworzących wspólnie koronę.
Na przestrzeni 350 milionów lat swego istnienia drzewa osiągnęły niebywały sukces ewolucyjny. Wszędzie tam, gdzie warunki glebowe i klimatyczne pozwalają na rozwój roślin drzewiastych, powstają w końcu lasy. Obecnie liczbę wszystkich gatunków drzew i krzewów szacuje się na ponad 40 tysięcy (wg niektórych danych nawet do 100 tys.!). Co przyczyniło się do tego sukcesu? Są trzy główne przyczyny: występowanie zdrewniałych tkanek pozwalające na wytworzenie sztywnej i trwałej konstrukcji, duża wysokość połączona z bardzo szybkim tempem wzrostu (największym spośród wszystkich roślin kwiatowych) oraz długowieczność.
Rozmiary drzew, jak również dożywany przez nie wiek są naprawdę imponujące. Zostało to opisane na początku tego rozdziału. W tym miejscu, w celu lepszego uzmysłowienia sobie tamtych liczb, podajmy tylko jeden przykład, a mianowicie porównanie "osiągów" drzew i ludzi. 1. Wysokość. Maksymalna osiągnięta kiedykolwiek przez człowieka wysokość to ok. 2.5m, podczas gdy dla drzewa rekord ten wynosi prawie 150m. Mamy więc 60-krotną przewagę drzew. 2. Masa. U człowieka może ona dochodzić do ok. 300kg, u drzew - do ok. 1500 ton. W tym przypadku przewaga drzew jest więc dużo większa i wynosi aż 5000 razy! 3. Maksymalna długość życia. Dla człowieka jest to w przybliżeniu 120 lat, dla drzew - 5000(10000) lat. Nawet przyjmując mniejszą z liczb mamy 42-krotną przewagę drzew. Stosując łatwe do zapamiętania przybliżenie można zatem stwierdzić, że przewaga drzew nad człowiekiem pod względem wysokości, masy oraz długości życia wynosi odpowiednio 50/5000/50 razy! Drzewa wyróżniają się również niezwykle dużym tempem wzrostu. W tej kategorii do światowej czołówki należą topole - najszybciej rosnące rośliny naszej strefy klimatycznej. Drzewa te potrafią w ciągu jednego sezonu wegetacyjnego przyrosnąć nawet o 2-3m, a w młodości ich roczny przyrost względny może dochodzić do 200%!
Budowa oraz wiele najważniejszych funkcji życiowych drzew i krzewów są w ogromnym stopniu zdeterminowane występowaniem w nich zdrewniałych tkanek. To one określają konstrukcję mechaniczną drzewa opartą na mocnym i trwałym szkielecie, to dzięki nim możliwe jest wykształcenie sztywnego pnia, a przez to osiąganie przez rośliny drzewiaste tak dużych wysokości. To wreszcie zdrewnienie tkanek umożliwia roślinom drzewiastym życie przez wiele dziesiątek, setek, a czasem nawet tysięcy lat. Cechą wynikającą ze zdrewnienia tkanek, jednak występującą wyłącznie u drzew i krzewów (a więc odróżniającą drzewa i krzewy nie tylko od roślin zielnych i bylin, ale także od pozostałych roślin drzewiastych!) jest wytwarzanie drewna.
duży udział komórek o zdrewniałych ściankach. Drewno pełni dwie główne funkcje: przewodzącą, tj. transportującą wodę wraz z zawartymi w niej solami mineralnymi do wyżej położonych organów (przede wszystkim liści) oraz mechaniczną, tj. tworzącą sztywny szkielet konstrukcji rośliny. |