2.1. Iglaste
1. ILOŚĆ IGIEŁ NA KRÓTKOPĘDACH
- Pojedyncze igły na krótkopędach (ustawione grzebieniasto, promieniście, w okółkach itp.).
[2]
(świerk pospolity, świerk srebrny /kłujący/, świerk syberyjski, świerk serbski,
jodła pospolita, jodła kaukaska, jodła kalifornijska, jodła olbrzymia,
jałowiec pospolity, jałowiec cedrowy, cis pospolity, daglezja zielona, metasekwoja chińska, sekwoja wieczniezielona,
cypryśnik błotny)
- Pary igieł na krótkopędach (igły w parze u podstawy owinięte wspólną, błonkowatą osnówką).
[21]
(sosna zwyczajna/pospolita/, sosna górska/kosodrzewina/, sosna czarna, sosna Banksa, sosna wydmowa, sosna pinia,
sosna nadmorska, sosna alpeska, sosna bośniacka/dalmatyńska/)
- Pęczki po trzy igły na krótkopędach (igły w pęczku u podstawy owinięte wspólną, błonkowatą osnówką).
[41]
(sosna żółta, sosna smołowa, sosna Jeffreya)
- Pęczki po 5 igieł na krótkopędach (igły w pęczku u podstawy owinięte wspólną, błonkowatą osnówką).
[61]
(sosna limba, sosna wejmutka, sosna drobnokwiatowa, sosna himalajska, sosna rumelijska)
- Pęczki po kilkanaście do kilkudziesięciu igieł na krótkopędach.
[81]
(modrzew europejski, modrzew japoński, modrzew eurojapoński, modrzew polski, modrzew syberyjski, cedr atlaski, cedr himalajski)
2. USTAWIENIE I ROZMIESZCZENIE IGIEŁ, KONTENERY NASION
- Igły ustawione okółkowo po trzy pod kątem 120 stopni. Nasiona zebrane po kilka sztuk w mięsistych szyszkojagodach.
[3]
(jałowiec pospolity, jałowiec cedrowy)
- Igły ustawione skrętolegle lub naprzeciwlegle, ale nie w okółkach po trzy,
rozmieszczone na (krótko)pędzie grzebieniasto lub promieniście.
Nasiona zebrane w drewniejących szyszkach lub w mięsistych, jednonasiennych nibyjagodach.
[4]
(świerk pospolity, świerk srebrny /kłujący/, świerk syberyjski, świerk serbski,
jodła pospolita, jodła kaukaska, jodła kalifornijska, jodła olbrzymia,
cis pospolity, metasekwoja chińska, daglezja zielona, choina, cypryśnik błotny, sekwoja wieczniezielona)
3. PASKI NA WIERZCHU IGIEŁ
4. PRZEKRÓJ IGIEŁ, CZY KŁUJĄCE
- Igły w przekroju czterokanciaste, bardzo kłujące.
[5]
(świerk pospolity, świerk srebrny /kłujący/, świerk syberyjski)
- Igły w przekroju płaskie, bardzo mało lub w ogóle nie kłujące.
[6]
(jodła pospolita, jodła kaukaska, jodła kalifornijska, jodła olbrzymia, cis pospolity, świerk serbski, daglezja zielona, choina,
metasekwoja chińska, sekwoja wieczniezielona, cypryśnik błotny)
5. KOLOR I ZAOSTRZENIE IGIEŁ, OWŁOSIENIE PĘDÓW, DŁUGOŚĆ SZYSZEK
- Igły ciemnozielone, mocno zaostrzone i bardzo kłujące, sztywne, czworoboczne w przekroju. Pędy nagie lub szczątkowo owłosione.
Szyszki długości 10-16(18)cm.
ŚWIERK POSPOLITY
- Igły niebieskawozielone lub szarozielone, z białawym nalotem, mocno zaostrzone i bardzo kłujące, sztywne, czworoboczne w przekroju.
Pędy nagie lub szczątkowo owłosione. Szyszki długości 6-10cm.
ŚWIERK KŁUJĄCY /SREBRNY/
- Igły szaro- lub sinozielone, mocno zaostrzone i bardzo kłujące, sztywne, czworoboczne w przekroju. Pędy gęsto omszone.
Szyszki długości 5-10cm.
ŚWIERK SYBERYJSKI
6. TWARDOŚĆ I KOLOR IGIEŁ, ICH OPADANIE NA ZIMĘ, KONTENERY NASION
- Igły dość miękkie i elastyczne, ciemnozielone, zimotrwałe. Nasiona zebrane w mięsistych, jednonasiennych nibyjagodach.
CIS
- Igły bardzo miękkie, opadające na zimę wraz z krótkopędami. Nasiona zebrane w drewniejących szyszkach.
[7]
(metasekwoja chińska, cypryśnik błotny)
- Igły sztywne i sprężyste, zimotrwałe. Nasiona zebrane w podłużnych szyszkach.
[8]
(jodła pospolita, jodła kaukaska, jodła kalifornijska, jodła olbrzymia, świerk serbski, daglezja zielona, choina, sekwoja wieczniezielona)
7. KSZTAŁT PNIA, UKŁAD GAŁĘZI, KORZENIE ODDECHOWE
- Drzewo o pokroju typowego drzewa iglastego: stożkowate, o okółkowym układzie gałęzi, bez korzeni oddechowych.
METASEKWOJA CHIŃSKA
- Pień bardzo zgrubiały u podstawy, układ gałęzi niesymetryczny, drzewo tworzy charakterystyczne korzenie oddechowe.
CYPRYŚNIK BŁOTNY
8. SZYSZKI, PODSTAWA IGIEŁ
- Szyszki zwisające, opadają w całości. Łuski wspierające szyszek bardzo charakterystyczne: trójzębne, wydłużone,
zwisają podobnie do sopli poza końce łusek nasiennych.
Podstawa igieł zwężona w krótki ogonek nie posiadający krążkowato rozpostartej nasady.
DAGLEZJA ZIELONA
- Szyszki bez wydłużonych, trójzębnych łusek wspierających.
[9]
(jodła pospolita, jodła kaukaska, jodła kalifornijska, jodła olbrzymia, świerk serbski, choina, sekwoja wieczniezielona)
9. ROZMIARY IGIEŁ I SZYSZEK, DODATKOWE
- Długość igieł do 1.5cm, szyszek: 1-2cm.
CHOINA
- Długość igieł do 2cm, szyszek: 2-2.5cm. Dodatkowo: kora starych drzew rudoczerwona, miękka, złuszczająca się długimi, cienkimi włóknami.
SEKWOJA WIECZNIEZIELONA
- Długość igieł 1-2cm, szyszek: 3-6cm. Dodatkowo: igły żywozielone, lekko zaostrzone lub tępe, elastyczne, płaskawe,
pędy nagie lub szczątkowo owłosione.
ŚWIERK SERBSKI
- Igły dłuższe niż 2cm, szyszki dłuższe niż 3cm.
Dodatkowo: Igły płaskie i niekłujące, giętkie, z dwoma wyraźnymi jasnymi paskami pod spodem. Ogonek igieł krążkowato rozpostarty u nasady.
Szyszki stojące, przed opadnięciem rozpadające się na drzewie i pozostawiające na gałęzi jedynie sterczący trzpień.
[10]
(jodła pospolita, jodła kaukaska, jodła kalifornijska, jodła olbrzymia)
10. PĄKI
- Pąki bez żywicy, z widocznymi łuskami.
[11]
(jodła pospolita, jodła kaukaska)
- Pąki pokryte żywicą, z niewidocznymi łuskami.
[12]
(jodła kalifornijska, jodła olbrzymia)
11. KORA
12. WYGIĘCIE IGIEŁ
21. DRZEWO CZY KRZEW
- Krzew 1-5m wysokości.
SOSNA GÓRSKA (KOSODRZEWINA)
- Drzewo powyżej 10m.
[22]
(sosna zwyczajna/pospolita/, sosna Banksa, sosna wydmowa, sosna pinia, sosna czarna, sosna nadmorska, sosna alpeska, sosna bośniacka/dalmatyńska/)
22. DŁUGOŚĆ IGIEŁ I KOLOR KORY
- Igły długości 8-16cm, stosunkowo grube i sztywne. Kora wewnątrz spękań szaroczarna do czarnej, w środku płytek u dorosłych drzew z nieregularnymi, żółtawobiałymi obszarami.
Kora młodych drzew szaroczarna, łuskowato spękana, haczykowate końce tych łusek są charakterystycznie odwinięte poziomo na zewnątrz.
SOSNA CZARNA
- Igły do 8cm długości, a jeżeli dłuższe, to bardzo cienkie lub kora jaśniejsza (nie szaroczarna), z elementami zabarwionymi na rudo lub brązowawo.
[23]
(sosna zwyczajna/pospolita/, sosna Banksa, sosna wydmowa, sosna pinia, sosna nadmorska, sosna alpeska)
23. DŁUGOŚĆ IGIEŁ
- Igły długości poniżej 10cm.
[24]
(sosna zwyczajna/pospolita/, sosna Banksa, sosna wydmowa, sosna alpeska, sosna dalmatyńska/bośniacka/)
- Igły długości powyżej 10cm.
[25]
(sosna pinia, sosna nadmorska)
24. SZTYWNOŚĆ, KOLOR I DŁUGOŚĆ IGIEŁ, INNE
- Igły bardzo krótkie: 2-4(6)cm, mocno pogięte, żółtawe. Szyszki żółtawe, o prawie płaskich tarczkach.
SOSNA BANKSA
- Igły długości 3-7cm, lekko skręcone, sztywne, ciemnozielone poprzez niebieskozielone do szarozielonych. SOSNA ZWYCZAJNA (POSPOLITA)
- Igły 3-8cm, powyginane, żywozielone do żółtozielonych. Szyszki z silnymi wyrostkami zakończonymi ciemnym kolcem. SOSNA WYDMOWA
- Igły 7-9cm, sztywne, czarniawozielone.
SOSNA DALMATYŃSKA (BOŚNIACKA)
- Igły 6-10cm, cienkie i giętkie, jasnozielone do żółtozielonych.
SOSNA ALPESKA
25. KSZTAŁT KORONY I SZYSZEK
- Korona charakterystycznie parasolowata, szyszki 8-14 x 10cm (a więc stosunkowo grube).
SOSNA PINIA
- Korona luźna, niezbyt regularna, szyszki 10-22 x 5-8cm (a więc stosunkowo wydłużone).
SOSNA NADMORSKA
41. KOLOR I ZAPACH PĘDÓW I WIELKOŚĆ SZYSZEK
- Młode pędy niebieskawobiałe, po roztarciu pachną pomarańczą. Szyszki bardzo duże: do 25cm.
SOSNA JEFFREYA
- Młode pędy brązowozielone, zapach nie przypomina pomarańczy. Szyszki 9 x 5cm.
SOSNA ŻÓŁTA
- Szyszki 5-7cm długości, z kolczastymi wyrostkami na tarczkach.
SOSNA SMOŁOWA
61. SZTYWNOŚĆ, SKRĘCENIE I DŁUGOŚĆ IGIEŁ
- Igły grube i sztywne, proste, długości 5-8cm.
SOSNA LIMBA
- Igły nie spełniające łącznie wszystkich powyższych warunków.
[62]
(sosna wejmutka, sosna drobnokwiatowa, sosna himalajska, sosna rumelijska)
62. DŁUGOŚĆ, SKRĘCENIE I KOLOR IGIEŁ
- Igły długości 2-6cm, grube i sztywne, wyraźnie skręcone, wewnętrzna powierzchnia białoniebieska.
SOSNA DROBNOKWIATOWA
- Igły bardzo cienkie, nie spełniające łącznie wszystkich powyższych warunków.
[63]
(sosna wejmutka, sosna himalajska, sosna rumelijska)
63. ZWISANIE I DŁUGOŚĆ IGIEŁ, ŁUSKI NASIENNE SZYSZEK
- Igły na krótkopędach wyraźnie zwisające, długości 8-20cm, bardzo cienkie.
Łuski nasienne średniej wielkości w stosunku do szyszki, grube, z podłużną bruzdą, pokryte żywicą.
SOSNA HIMALAJSKA
- Igły raczej nie zwisające, drobno ząbkowane, długości 5-15cm, bardzo cienkie (do 0.5mm grubości).
Łuski nasienne duże w stosunku do szyszki, przylegające, cienkie.
SOSNA WEJMUTKA
- Igły nie zwisające, długości 5-10(12)cm, od spodu z wyraźnymi białymi paskami.
Łuski nasienne duże w stosunku do szyszki, przylegające, cienkie.
SOSNA RUMELIJSKA
81. SZTYWNOŚĆ IGIEŁ
- Igły sztywne, ciemnozielone do niebieskozielonych, zimotrwałe.
CEDR ATLASKI
- Igły miękkie (opadające lub zimotrwałe).
[82]
(cedr himalajski, modrzew europejski, modrzew japoński, modrzew eurojapoński, modrzew polski, modrzew syberyjski)
82. WIELKOŚĆ SZYSZEK ŻEŃSKICH, IGŁY
- Szyszki żeńskie o długości 10-12cm. Igły zimotrwałe.
CEDR HIMALAJSKI
- Szyszki żeńskie o długości poniżej 5cm. Igły opadające na zimę.
[83]
(modrzew europejski, modrzew japoński, modrzew eurojapoński, modrzew polski, modrzew syberyjski)
83. ODGIĘCIE ŁUSEK NASIENNYCH SZYSZEK, KOLOR I OWOSZCZENIE PĘDÓW
- Łuski nasienne mocno odgięte (wywinięte) na zewnątrz (jak płatki róży), w starszych szyszkach
często pękają, dzieląc się na postrzępione włókna.
Młode długopędy czerwonawe, zimą pokryte woskowym nalotem.
MODRZEW JAPOŃSKI
- Łuski nasienne proste lub tylko nieznacznie wygięte (na zewnątrz albo do wewnątrz),
nigdy nie są wyraźnie odwinięte na zewnątrz.
Młode długopędy żółtawe lub jasnobrązowe, zimą bez nalotu woskowego.
[84]
(modrzew europejski, modrzew eurojapoński, modrzew polski, modrzew syberyjski)
84. ILOŚĆ I GRUBOŚĆ ŁUSEK NASIENNYCH W SZYSZKACH
- Szyszki podłużne, długości 2-4cm, z 40-70 łuskami nasiennymi. Łuski cienkie na szczycie, ściśle lub luźno przylegające,
o nieodgiętych końcach.
MODRZEW EUROPEJSKI
- Szyszki z 40-70 łuskami nasiennymi. Łuski cienkie na szczycie, lekko odstające, końce czasami bardzo delikatnie odgięte na zewnątrz.
Powierzchnia łusek podłużnie prążkowana.
MODRZEW EUROJAPOŃSKI
- Szyszki z 20-45 łuskami nasiennymi. Łuski zgrubiałe lub równo grube na szczycie, często łyżeczkowato zagięte do środka.
[85]
(modrzew polski, modrzew syberyjski)
85. DŁUGOŚĆ I KOLOR IGIEŁ, KSZTAŁT I ROZMIARY SZYSZEK
- Igły długości 1.5-3cm, jasnozielone. Szyszki owalne lub kuliste, długości 1.5-2.5(3)cm.
MODRZEW POLSKI
- Igły długości do 5cm, z wierzchu ciemno-, z dołu jasnozielone, rozwijają się i żółkną ok. 2 tyg. wcześniej od innych modrzewi.
Szyszki jajowate, długości 2.5-3.5cm.
MODRZEW SYBERYJSKI