2.1. Iglaste

1. ILOŚĆ IGIEŁ NA KRÓTKOPĘDACH

• Pojedyncze igły na krótkopędach (ustawione grzebieniasto, promieniście, w okółkach itp.). [2]
  (świerk pospolity, świerk srebrny /kłujący/, świerk syberyjski, świerk serbski, jodła pospolita, jodła kaukaska, jodła kalifornijska, jodła olbrzymia, jałowiec pospolity, jałowiec cedrowy, cis pospolity, daglezja zielona, metasekwoja chińska, sekwoja wieczniezielona, cypryśnik błotny)
• Pary igieł na krótkopędach (igły w parze u podstawy owinięte wspólną, błonkowatą osnówką). [21]
  (sosna zwyczajna/pospolita/, sosna górska/kosodrzewina/, sosna czarna, sosna Banksa, sosna wydmowa, sosna pinia, sosna nadmorska, sosna alpeska, sosna bośniacka/dalmatyńska/)
• Pęczki po trzy igły na krótkopędach (igły w pęczku u podstawy owinięte wspólną, błonkowatą osnówką). [41]
  (sosna żółta, sosna smołowa, sosna Jeffreya)
• Pęczki po 5 igieł na krótkopędach (igły w pęczku u podstawy owinięte wspólną, błonkowatą osnówką). [61]
  (sosna limba, sosna wejmutka, sosna drobnokwiatowa, sosna himalajska, sosna rumelijska)
• Pęczki po kilkanaście do kilkudziesięciu igieł na krótkopędach. [81]
  (modrzew europejski, modrzew japoński, modrzew eurojapoński, modrzew polski, modrzew syberyjski, cedr atlaski, cedr himalajski)

2. USTAWIENIE I ROZMIESZCZENIE IGIEŁ, KONTENERY NASION

• Igły ustawione okółkowo po trzy pod kątem 120 stopni. Nasiona zebrane po kilka sztuk w mięsistych szyszkojagodach. [3]
  (jałowiec pospolity, jałowiec cedrowy)
• Igły ustawione skrętolegle lub naprzeciwlegle, ale nie w okółkach po trzy, rozmieszczone na (krótko)pędzie grzebieniasto lub promieniście. Nasiona zebrane w drewniejących szyszkach lub w mięsistych, jednonasiennych nibyjagodach. [4]
  (świerk pospolity, świerk srebrny /kłujący/, świerk syberyjski, świerk serbski, jodła pospolita, jodła kaukaska, jodła kalifornijska, jodła olbrzymia, cis pospolity, metasekwoja chińska, daglezja zielona, choina, cypryśnik błotny, sekwoja wieczniezielona)

3. PASKI NA WIERZCHU IGIEŁ

• Dwa jasne paski na wierzchu igieł. JAŁOWIEC CEDROWY
• Pojedynczy, szeroki, biały pasek biegnący przez środek igły na wierzchu. JAŁOWIEC POSPOLITY

4. PRZEKRÓJ IGIEŁ, CZY KŁUJĄCE

• Igły w przekroju czterokanciaste, bardzo kłujące. [5]
  (świerk pospolity, świerk srebrny /kłujący/, świerk syberyjski)
• Igły w przekroju płaskie, bardzo mało lub w ogóle nie kłujące. [6]
  (jodła pospolita, jodła kaukaska, jodła kalifornijska, jodła olbrzymia, cis pospolity, świerk serbski, daglezja zielona, choina, metasekwoja chińska, sekwoja wieczniezielona, cypryśnik błotny)

5. KOLOR I ZAOSTRZENIE IGIEŁ, OWŁOSIENIE PĘDÓW, DŁUGOŚĆ SZYSZEK

• Igły ciemnozielone, mocno zaostrzone i bardzo kłujące, sztywne, czworoboczne w przekroju. Pędy nagie lub szczątkowo owłosione. Szyszki długości 10-16(18)cm. ŚWIERK POSPOLITY
• Igły niebieskawozielone lub szarozielone, z białawym nalotem, mocno zaostrzone i bardzo kłujące, sztywne, czworoboczne w przekroju. Pędy nagie lub szczątkowo owłosione. Szyszki długości 6-10cm. ŚWIERK KŁUJĄCY /SREBRNY/
• Igły szaro- lub sinozielone, mocno zaostrzone i bardzo kłujące, sztywne, czworoboczne w przekroju. Pędy gęsto omszone. Szyszki długości 5-10cm. ŚWIERK SYBERYJSKI

6. TWARDOŚĆ I KOLOR IGIEŁ, ICH OPADANIE NA ZIMĘ, KONTENERY NASION

• Igły dość miękkie i elastyczne, ciemnozielone, zimotrwałe. Nasiona zebrane w mięsistych, jednonasiennych nibyjagodach. CIS
• Igły bardzo miękkie, opadające na zimę wraz z krótkopędami. Nasiona zebrane w drewniejących szyszkach. [7]
  (metasekwoja chińska, cypryśnik błotny)
• Igły sztywne i sprężyste, zimotrwałe. Nasiona zebrane w podłużnych szyszkach. [8]
  (jodła pospolita, jodła kaukaska, jodła kalifornijska, jodła olbrzymia, świerk serbski, daglezja zielona, choina, sekwoja wieczniezielona)

7. KSZTAŁT PNIA, UKŁAD GAŁĘZI, KORZENIE ODDECHOWE

• Drzewo o pokroju typowego drzewa iglastego: stożkowate, o okółkowym układzie gałęzi, bez korzeni oddechowych. METASEKWOJA CHIŃSKA
• Pień bardzo zgrubiały u podstawy, układ gałęzi niesymetryczny, drzewo tworzy charakterystyczne korzenie oddechowe. CYPRYŚNIK BŁOTNY

8. SZYSZKI, PODSTAWA IGIEŁ

• Szyszki zwisające, opadają w całości. Łuski wspierające szyszek bardzo charakterystyczne: trójzębne, wydłużone, zwisają podobnie do sopli poza końce łusek nasiennych. Podstawa igieł zwężona w krótki ogonek nie posiadający krążkowato rozpostartej nasady. DAGLEZJA ZIELONA
• Szyszki bez wydłużonych, trójzębnych łusek wspierających. [9]
  (jodła pospolita, jodła kaukaska, jodła kalifornijska, jodła olbrzymia, świerk serbski, choina, sekwoja wieczniezielona)

9. ROZMIARY IGIEŁ I SZYSZEK, DODATKOWE

• Długość igieł do 1.5cm, szyszek: 1-2cm. CHOINA
• Długość igieł do 2cm, szyszek: 2-2.5cm. Dodatkowo: kora starych drzew rudoczerwona, miękka, złuszczająca się długimi, cienkimi włóknami. SEKWOJA WIECZNIEZIELONA
• Długość igieł 1-2cm, szyszek: 3-6cm. Dodatkowo: igły żywozielone, lekko zaostrzone lub tępe, elastyczne, płaskawe, pędy nagie lub szczątkowo owłosione. ŚWIERK SERBSKI
• Igły dłuższe niż 2cm, szyszki dłuższe niż 3cm. Dodatkowo: Igły płaskie i niekłujące, giętkie, z dwoma wyraźnymi jasnymi paskami pod spodem. Ogonek igieł krążkowato rozpostarty u nasady. Szyszki stojące, przed opadnięciem rozpadające się na drzewie i pozostawiające na gałęzi jedynie sterczący trzpień. [10]
  (jodła pospolita, jodła kaukaska, jodła kalifornijska, jodła olbrzymia)

10. PĄKI

• Pąki bez żywicy, z widocznymi łuskami. [11]
  (jodła pospolita, jodła kaukaska)
• Pąki pokryte żywicą, z niewidocznymi łuskami. [12]
  (jodła kalifornijska, jodła olbrzymia)

11. KORA

• Kora jasna, biaława. JODŁA POSPOLITA
• Kora ciemnoszara. JODŁA KAUKASKA

12. WYGIĘCIE IGIEŁ

• Igły wyraźnie wygięte w górę, w kształcie litery U. JODŁA KALIFORNIJSKA/a>
• Igły raczej proste. JODŁA OLBRZYMIA

21. DRZEWO CZY KRZEW

• Krzew 1-5m wysokości. SOSNA GÓRSKA (KOSODRZEWINA)
• Drzewo powyżej 10m. [22]
  (sosna zwyczajna/pospolita/, sosna Banksa, sosna wydmowa, sosna pinia, sosna czarna, sosna nadmorska, sosna alpeska, sosna bośniacka/dalmatyńska/)

22. DŁUGOŚĆ IGIEŁ I KOLOR KORY

• Igły długości 8-16cm, stosunkowo grube i sztywne. Kora wewnątrz spękań szaroczarna do czarnej, w środku płytek u dorosłych drzew z nieregularnymi, żółtawobiałymi obszarami. Kora młodych drzew szaroczarna, łuskowato spękana, haczykowate końce tych łusek są charakterystycznie odwinięte poziomo na zewnątrz. SOSNA CZARNA
• Igły do 8cm długości, a jeżeli dłuższe, to bardzo cienkie lub kora jaśniejsza (nie szaroczarna), z elementami zabarwionymi na rudo lub brązowawo. [23]
  (sosna zwyczajna/pospolita/, sosna Banksa, sosna wydmowa, sosna pinia, sosna nadmorska, sosna alpeska)

23. DŁUGOŚĆ IGIEŁ

• Igły długości poniżej 10cm. [24]
  (sosna zwyczajna/pospolita/, sosna Banksa, sosna wydmowa, sosna alpeska, sosna dalmatyńska/bośniacka/)
• Igły długości powyżej 10cm. [25]
  (sosna pinia, sosna nadmorska)

24. SZTYWNOŚĆ, KOLOR I DŁUGOŚĆ IGIEŁ, INNE

• Igły bardzo krótkie: 2-4(6)cm, mocno pogięte, żółtawe. Szyszki żółtawe, o prawie płaskich tarczkach. SOSNA BANKSA
• Igły długości 3-7cm, lekko skręcone, sztywne, ciemnozielone poprzez niebieskozielone do szarozielonych. SOSNA ZWYCZAJNA (POSPOLITA)
• Igły 3-8cm, powyginane, żywozielone do żółtozielonych. Szyszki z silnymi wyrostkami zakończonymi ciemnym kolcem. SOSNA WYDMOWA
• Igły 7-9cm, sztywne, czarniawozielone. SOSNA DALMATYŃSKA (BOŚNIACKA)
• Igły 6-10cm, cienkie i giętkie, jasnozielone do żółtozielonych. SOSNA ALPESKA

25. KSZTAŁT KORONY I SZYSZEK

• Korona charakterystycznie parasolowata, szyszki 8-14 x 10cm (a więc stosunkowo grube). SOSNA PINIA
• Korona luźna, niezbyt regularna, szyszki 10-22 x 5-8cm (a więc stosunkowo wydłużone). SOSNA NADMORSKA

41. KOLOR I ZAPACH PĘDÓW I WIELKOŚĆ SZYSZEK

• Młode pędy niebieskawobiałe, po roztarciu pachną pomarańczą. Szyszki bardzo duże: do 25cm. SOSNA JEFFREYA
• Młode pędy brązowozielone, zapach nie przypomina pomarańczy. Szyszki 9 x 5cm. SOSNA ŻÓŁTA
• Szyszki 5-7cm długości, z kolczastymi wyrostkami na tarczkach. SOSNA SMOŁOWA

61. SZTYWNOŚĆ, SKRĘCENIE I DŁUGOŚĆ IGIEŁ

• Igły grube i sztywne, proste, długości 5-8cm. SOSNA LIMBA
• Igły nie spełniające łącznie wszystkich powyższych warunków. [62]
  (sosna wejmutka, sosna drobnokwiatowa, sosna himalajska, sosna rumelijska)

62. DŁUGOŚĆ, SKRĘCENIE I KOLOR IGIEŁ

• Igły długości 2-6cm, grube i sztywne, wyraźnie skręcone, wewnętrzna powierzchnia białoniebieska. SOSNA DROBNOKWIATOWA
• Igły bardzo cienkie, nie spełniające łącznie wszystkich powyższych warunków. [63]
  (sosna wejmutka, sosna himalajska, sosna rumelijska)

63. ZWISANIE I DŁUGOŚĆ IGIEŁ, ŁUSKI NASIENNE SZYSZEK

• Igły na krótkopędach wyraźnie zwisające, długości 8-20cm, bardzo cienkie. Łuski nasienne średniej wielkości w stosunku do szyszki, grube, z podłużną bruzdą, pokryte żywicą. SOSNA HIMALAJSKA
• Igły raczej nie zwisające, drobno ząbkowane, długości 5-15cm, bardzo cienkie (do 0.5mm grubości). Łuski nasienne duże w stosunku do szyszki, przylegające, cienkie. SOSNA WEJMUTKA
• Igły nie zwisające, długości 5-10(12)cm, od spodu z wyraźnymi białymi paskami. Łuski nasienne duże w stosunku do szyszki, przylegające, cienkie. SOSNA RUMELIJSKA

81. SZTYWNOŚĆ IGIEŁ

• Igły sztywne, ciemnozielone do niebieskozielonych, zimotrwałe. CEDR ATLASKI
• Igły miękkie (opadające lub zimotrwałe). [82]
  (cedr himalajski, modrzew europejski, modrzew japoński, modrzew eurojapoński, modrzew polski, modrzew syberyjski)

82. WIELKOŚĆ SZYSZEK ŻEŃSKICH, IGŁY

• Szyszki żeńskie o długości 10-12cm. Igły zimotrwałe. CEDR HIMALAJSKI
• Szyszki żeńskie o długości poniżej 5cm. Igły opadające na zimę. [83]
  (modrzew europejski, modrzew japoński, modrzew eurojapoński, modrzew polski, modrzew syberyjski)

83. ODGIĘCIE ŁUSEK NASIENNYCH SZYSZEK, KOLOR I OWOSZCZENIE PĘDÓW

• Łuski nasienne mocno odgięte (wywinięte) na zewnątrz (jak płatki róży), w starszych szyszkach często pękają, dzieląc się na postrzępione włókna. Młode długopędy czerwonawe, zimą pokryte woskowym nalotem. MODRZEW JAPOŃSKI
• Łuski nasienne proste lub tylko nieznacznie wygięte (na zewnątrz albo do wewnątrz), nigdy nie są wyraźnie odwinięte na zewnątrz. Młode długopędy żółtawe lub jasnobrązowe, zimą bez nalotu woskowego. [84]
  (modrzew europejski, modrzew eurojapoński, modrzew polski, modrzew syberyjski)

84. ILOŚĆ I GRUBOŚĆ ŁUSEK NASIENNYCH W SZYSZKACH

• Szyszki podłużne, długości 2-4cm, z 40-70 łuskami nasiennymi. Łuski cienkie na szczycie, ściśle lub luźno przylegające, o nieodgiętych końcach. MODRZEW EUROPEJSKI
• Szyszki z 40-70 łuskami nasiennymi. Łuski cienkie na szczycie, lekko odstające, końce czasami bardzo delikatnie odgięte na zewnątrz. Powierzchnia łusek podłużnie prążkowana. MODRZEW EUROJAPOŃSKI
• Szyszki z 20-45 łuskami nasiennymi. Łuski zgrubiałe lub równo grube na szczycie, często łyżeczkowato zagięte do środka. [85]
  (modrzew polski, modrzew syberyjski)

85. DŁUGOŚĆ I KOLOR IGIEŁ, KSZTAŁT I ROZMIARY SZYSZEK

• Igły długości 1.5-3cm, jasnozielone. Szyszki owalne lub kuliste, długości 1.5-2.5(3)cm. MODRZEW POLSKI
• Igły długości do 5cm, z wierzchu ciemno-, z dołu jasnozielone, rozwijają się i żółkną ok. 2 tyg. wcześniej od innych modrzewi. Szyszki jajowate, długości 2.5-3.5cm. MODRZEW SYBERYJSKI