█ Zapraszam na swoją nową stronę Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych (https://www.rpdp.hostingasp.pl), na której znajdą Państwo najbardziej aktualne dane dotyczące rekordowych drzew w Polsce. Strona ma charakter otwarty - każdy może się zarejestrować i po zalogowaniu dodawać do bazy "swoje" drzewa wraz z ich pomiarami oraz zdjęciami. Bez zalogowania program pracuje w trybie "tylko odczyt" - dodawanie wpisów (także ich modyfikacja i usuwanie) nie jest możliwe, jednak bez przeszkód można przeglądać zgromadzone w bazie dane.

Ten niewielki, zimozielony krzew liściasty pochodzący z Ameryki Północnej należy do często uprawianych w Polsce roślin ozdobnych. Jego podstawowy walor dekoracyjny stanowią zimozielone liście pierzasto złożone ze sztywnych i skórzastych listków, które na brzegu są zaopatrzone w ostre kolce. Mimo, że generalnie liście nie opadają na zimę, to jesienią niewielka część z nich atrakcyjnie się przebarwia na czerwono i opada, te zaś, które nie opadły zimą przybierają ciemną, zielonopurpurową barwę. Wielką ozdobą mahonii są jej jaskrawożółte kwiaty kwitnące w środku wiosny. Miododajne i zebrane w groniaste kwiatostany, pod koniec lipca przekształcają się one w owocostany złożone z małych, kulistych, dość nietypowo - bo na niebiesko zabarwionych jagód. Gęsto obsypane niebieskimi jagodami krzewy przez wiele miesięcy prezentują się niezwykle efektownie.

Najczęściej uprawiany w Europie (i w Polsce) gatunek mahonii. Został on sprowadzony do Europy w XIX w. z Ameryki Północnej. Posiada liczne odmiany ozdobne, tworzy też mieszańce międzygatunkowe z innymi mahoniami (głównie z M. pinnata).
█ Duży stopień pokrewieństwa pomiędzy mahoniami i berberysami pozwolił już w 1850 r. stworzyć międzyrodzajowego mieszańca mahonii ostrolistnej z berberysem pospolitym.

  Występowanie

Zasięg. Zachodnie wybrzeże Ameryki Północnej.
Biotop. Na stanowiskach naturalnych w Ameryce Północnej mahonia ostrolistna rośnie głównie w ciemnych borach iglastych. W Europie poza uprawą jej zdziczałe osobniki (rozsiewanie nasion przez ptaki) zasiedlają skraje lasów różnego typu, zarośla, nieużytki itp. W Polsce odkryto co najmniej kilka obszarów leśnych, w których krzew ten występuje w zdziczałej postaci (m.in. Wielkopolski Park Narodowy i Puszcza Białowieska), nie stwierdzono jednak jego zbytnio ekspansywnego charakteru (źródło - Rocznik PTD 2009).
Preferencje. Roślina o niewielkich wymaganiach, łatwa w uprawie i dobrze adaptująca się do różnych warunków. Preferuje gleby żyzne i wilgotne, ubogie w wapń, ale radzi sobie także na glebach uboższych, wytrzymuje okresowe susze. Najlepiej rośnie w półcieniu lub w całkowitym zacienieniu (często rozsiewa się pod koronami drzew); na stanowiskach w pełni nasłonecznionych jej liście mogą wysychać lub ulegać poparzeniom (szczególnie wiosną, kiedy częściowo zalega na nich śnieg, a otaczające drzewa nie dają jeszcze cienia). Jest najbardziej mrozoodpornym gatunkiem mahonii (wytrzymuje nawet ponad 30-stopniowe mrozy!), jednak w nieosłoniętych miejscach podczas surowych, zwłaszcza bezśnieżnych zim nawet i ona może czasem przemarzać.
Długość życia i tempo wzrostu. Krzew niezbyt długowieczny, wolno rosnący. Osiąga wiek 50-100 lat.

 Zastosowanie

Dosyć popularna roślina ozdobna, sadzona głównie w ogrodach i parkach. Z jej owoców sporządza się czasami galaretki, kompoty i wina. Zimozielone gałęzie są używane do wyrobu wieńców i wiązanek pogrzebowych.

  Pokrój

Niewielki, szeroko rozrastający się i dość słabo rozgałęziony krzew liściasty. Osiąga około 1m wysokości i podobną szerokość.
Rozmiary. Wysokość 0.75-1.25(2)m. Średnica pnia 0.03-0.05(0.07)m. Szczegóły pokroju. Pień wielokrotny. Korona szeroka, nieregularna, słabo rozałęziona.

Mahonia ostrolistna to niewielki, szeroko rozrastający się i słabo rozgałęziony krzew liściasty.

  Korzenie

System korzeniowy płytki i delikatny (należy uważać przy przesadzaniu!).

  Kora / Pędy i pąki

Kora szarobrązowa, długo gładka, później chropowata i lekko podłużnie spękana. Pędy mahonii w porównaniu do berberysów są bezcierniowe, grubsze i mniej rozgałęzione. Młode pędy początkowo mają jasnozielony kolor, z czasem stają się żółtawe, a następnie brązowieją. Pąki są drobne (z wyjątkiem większych szczytowych pąków kwiatowych), brązowożółtawe.
█ Po przekwitnięciu kwiatów, co zwykle ma miejsce pod koniec maja, na szczytach pędów mahonii tworzą się zgrubienia przypominające bocianie gniazda. Ze zgrubień tych wyrastają szypułki owocostanów, a także liście i młode pędy. Jedno z takich "gniazd" przedstawia zdjęcie poniżej w środku.

  Liście

Blaszkowate, nieparzystopierzaste, złożone z 5(-9) listków, długości całkowitej 10-20cm. Listki jajowate, na końcu krótko zaostrzone, długości 6-9cm, na brzegu po każdej stronie posiadające 5-15 charakterystycznych, oddalonych od siebie, ostrych kolców. Blaszka skórzasta i sztywna, z góry błyszcząco ciemnozielona, od spodu jasnozielona i matowa, z wyraźnie wystającym nerwem głównym (zimą czerwonawym). Oś liścia (osadka) podzielona w miejscach wyrastania listków na łatwo odłamujące się segmenty. Ustawienie: skrętoległe na ogonkach. Okres występowania: cały rok (roślina zimozielona). Zwykle niewielka część liści opada na zimę. Jesienią przebarwiają się one na jaskrawoczerwony kolor. Pozostałe (nie opadające) przez okres zimy przybierają ciemnopurpurową lub zielonawoczerwoną barwę.

	↑ Od spodu listki mają jasny, matowozielony kolor. Ich nerw główny jest wyraźnie odstający, zimą zabarwiony na czerwono.
Pierzasto złożone liście mahonii pospolitej składają się przeważnie z 5 sztywnych i skórzastych listków, które na brzegach posiadają bardzo ostre kolce:		Jesienią część liści przebarwia się na piękny, czerwony kolor.

  Kwiaty

Obupłciowe, owadopylne i miododajne, zebrane na końcach zeszłorocznych pędów w wyprostowane, wąskostożkowate grona długości 6-9cm. Pojedyncze kwiaty jaskrawo cytrynowożółte, posiadają 6 płatków korony i 9 działek kielicha, pachnące. Okres kwitnienia: IV-V (podany okres dotyczy w pełni rozwiniętych kwiatów; ich zawiązki pojawiają się znacznie wcześniej, bo już jesienią poprzedniego roku).
█ Kwiaty mahonii posiadają rzadką właściwość reagowania na dotyk, pozwalającą im na obsypywanie pyłkiem siadającego na nich owada.

Cytrynowoożółte, miododajne kwiaty mahonii ostrolistnej są licznie zebrane w wąskostożkowate grona (zdjęcia powyżej przedstawiają cykl rozwojowy kwiatów od stycznia do kwietnia).

  Owoce i nasiona

Niewielkie, kuliste jagody o średnicy 6-8mm, zabarwione na niebiesko i pokryte jasnym, woskowatym nalotem. Są tworzone w dużych ilościach, dzięki czemu gęsto obsypane nimi krzewy prezentują się niezwykle efektownie. Jagody zawierają purpurowoczerwony sok oraz 2-5 dużych, błyszczących, czerwonobrunatnych nasion. Są jadalne i zdrowe (zawierają dużą ilość witaminy C), jednak ze względu na kwaskowaty smak nie znajdują większego zastosowania w przemyśle przetwórczym (sporadycznie robi się z nich wino, galaterki i soki). Są chętnie zjadane przez ptaki, które w ogromnym stopniu przyczyniają się do rozprzestrzeniania gatunku (zoochoria). Okres dojrzewania owoców: (VII)VIII-X. Pierwsze owoce zaczynają stawać się niebieskie zwykle już na początku lipca.
█ W przypadku mahonii, zoochoria stanowi bardzo ważny sposób rozprzestrzeniania się rośliny. Dominuje tu tzw. endozoochoria, czyli przenoszenie połkniętych nasion w przewodzie pokarmowym i następne wydalanie ich. W przewodzie pokarmowym ptaków nasiona ulegają skaryfikacji, która znacząco wpływa na zdolność i szybkość kiełkowania nasion.
(Źródło - Rocznik PTD 2009.)
█ Powiększanie zasięgu i ewentualna skaryfikacja to nie wszystkie zalety zoochorii. Stwierdzono mianowicie, że prawdopodobieństwo przeżycia siewki wzrasta wraz z odległością od osobnika macierzystego, a młode pokolenie wykazuje tym lepsze cechy wzrostu i rozwoju, im dalej od roślin macierzystych wzrasta!
(Źródło - Rocznik PTD 2009.)

→ Owoce mahonii ostrolistnej to zebrane w grona małe, kuliste jagody. Są one zabarwione na niebiesko i pokryte jasnym, woskowatym, łatwo ścierającym się nalotem.

  Drewno

Żółte, ze względu na krzewiastą postać bez większego znaczenia użytkowego.

  Inne informacje

█ Przycinanie mahonii należy przeprowadzać w kwietniu.

  Galeria zdjęć

Zobacz galerię...

Początek strony

MOJEDRZEWA.PL

Copyright © 2006-2024 by Piotr Gach

Zobacz też:
Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych
Tomasz Niechoda, Janusz Korbel -
Drzewa Białowieskiego Parku Narodowego
Monumental Trees
Konkurs Drewno jest wspaniałe (Nadleśn. Łopuchówko)