♦ Kuliste, zimozielone krzewy rosnące w koronach drzew. |
♦ Widełkowato rozgałęzione pędy. |
♦ Języczkowate, grube i skórzaste, bezogonkowe liście. |
♦ Małe, kuliste, półprzezroczyste, lepkie jagody. |
♦ Miękkie i mięsiste nasiona jemioły nie posiadają okrywy. Tak naprawdę to one stanowią właściwe owoce - w każdym z nich znajduje się bowiem 1-3 zarodków. |
♦ Jemioła jest powszechnie uznawana za symbol szczęścia, miłości i płodności. |
♦ Znany jest zwyczaj całowania się pod jemiołą, co ma przynosić szczęście w małżeństwie. |
♦ Nazwa łacińska jemioły Viscum oznacza po polsku lep. Ma to związek z kleistym miąższem owoców, które w starożytnym Rzymie były wykorzystywane jako lep na muchy. |
♦ Drewno jemioły nie posiada słoi. |
█ Zapraszam na swoją nową stronę Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych (https://www.rpdp.hostingasp.pl), na której znajdą Państwo najbardziej aktualne dane dotyczące rekordowych drzew w Polsce. Strona ma charakter otwarty - każdy może się zarejestrować i po zalogowaniu dodawać do bazy "swoje" drzewa wraz z ich pomiarami oraz zdjęciami. Bez zalogowania program pracuje w trybie "tylko odczyt" - dodawanie wpisów (także ich modyfikacja i usuwanie) nie jest możliwe, jednak bez przeszkód można przeglądać zgromadzone w bazie dane.
Z pewnością wielu z nas zastanawiało się kiedyś nad tym, czym są widoczne z daleka (zwłaszcza w zimowym okresie) "zielone kule", rosnące na gałęziach niektórych drzew. Te gigantyczne, bo mierzące czasami nawet ponad metr średnicy "bombki choinkowe" to krzewy jemioły pospolitej. Jemioły są półpasożytami - dzięki swoim małym, grubym i skórzastym liściom prowadzą one fotosyntezę, ale wodę i składniki mineralne pobierają za pomocą cienkich korzeni z tkanek żywiciela. Nie są zbyt szkodliwe dla swojego gospodarza. W zależności od odmiany, żywicielami jemioły pospolitej mogą być drzewa liściaste, sosna (rzadziej świerk i modrzew) albo jodła. Najbardziej znana jest związana z drzewami liściastymi odmiana album, co wynika nie tylko ze stosunkowo dużej liczebności jej osobników, ale także z tego, że są one każdego roku przez kilka miesięcy wyraźnie widoczne w bezlistnych koronach drzew. Jemioła pospolita to najbardziej rozpowszechniony w Europie, dziko rosnący gatunek jemioły (stąd alternatywna nazwa - jemioła europejska). Występuje ona naturalnie także w Polsce.
Jemioła zawsze posiadała duże znaczenie w kulturze, symbolice i medycynie. Już w starożytności była ona uważana za dar bogów i przypisywano jej szereg drogocennych, magicznych właściwości. Nie ma chyba na świecie drugiej rośliny, która byłaby w takim stopniu kojarzona ze szczęściem. Do dziś niektórzy wierzą, że pędy jemioły zawieszone pod sufitem lub nad drzwiami odganiają złe moce oraz zapewniają domownikom szczęście i bogactwo (w tradycji polskiej znajduje to wyraz w zawieszaniu gałązek jemioły podczas świąt Bożego Narodzenia i w Nowy Rok). Ogólnie znany jest też zwyczaj całowania się pod jemiołą, co z kolei ma przynosić szczęście w małżeństwie. Od zamierzchłych czasów różne części jemioły były traktowane jako cudowny, pomagający na wszystko środek leczniczy, w tym także afrodyzjak oraz lek na płodność. I choć jest w tym sporo przesady, trzeba jednak przyznać, że jemioła rzeczywiście posiada pewne właściwości lecznicze. Przykładowo wyciągi z jej pędów i liści obniżają ciśnienie krwi, dzięki czemu znajdują zastosowanie przy leczeniu niektórych chorób serca. Należy jednak pamiętać o tym, że wszystkie części jemioły są trujące dla człowieka w bezpośrednim spożyciu.
Systematyka |
Rodzimy i najbardziej rozpowszechniony gatunek jemioły w Europie, w tym także w Polsce. Posiada cztery podgatunki różniące się przede wszystkim rodzajem żywiciela (trzy z nich występują w Polsce). Podstawowy podgatunek to jemioła pospolita (V. album L. subsp. album). Jest on związany z drzewami liściastymi, którymi w Polsce są przede wszystkim topole, lipy i jabłonie. Drugi podgatunek - jemioła rozpierzchła (V. album L. subsp. mustriacum) rośnie na sosnach (rzadziej świerkach i modrzewiach), trzeci - jemioła jodłowa (V. album L. subsp. abietis) - wyłącznie na jodłach. Czwarty i ostatni podgatunek to V. album L. subsp. meridianum; w odróżnieniu od trzech poprzednich nie występuje on jednak w Europie.
Pokrój
Niewielkie, kuliste kępy "siedzące" lub wiszące na gałęziach drzew. Rozmiary. Średnica krzewu 0.5-1(1.5)m. Szczegóły pokroju. Pień cienki, wielokrotny. Korona gęsta, kulista. Gałązki widlasto rozgałęzione, łamliwe.
Korzenie
Cienkie i delikatne, rozgałęzione pod korą żywiciela i przenikające do jego tkanek za pomocą niewielkich ssawek.
Kora
Zielonkawa do ciemnobrązowej, posiada nieprzyjemny zapach i gorzki smak. |
Pędy i pąki
Pędy nie korkowaciejące, dość grube, widełkowato rozgałęzione, jasne - najpierw żółtozielone,
z czasem oliwkowo(żółto)zielone, kruche.
|
Liście
Blaszkowate, pojedyncze, zrośnięte parami u nasady przypominają nieco śmigła samolotu. Blaszka szerokolancetowata, zwężająca się u podstawy (języczkowata), o rozmiarach 2-8 x 0.8-2.5cm, całobrzega, błyszcząco ciemnozielona z żółtawym odcieniem, gruba, skórzasta i sztywna, obustronnie naga, posiada równoległą nerwację. Największe liście (do 8cm długości) posiada jemioła jodłowa, najmniejsze (2-4cm) - jemioła rozpierzchła; liście podstawowego podgatunku album mają pośrednią długość (3-5cm). Ustawienie: naprzeciwległe (dokładniej nakrzyżległe), siedzące, zrośnięte nasadą po 2 (rzadziej 3) sztuki. Okres występowania: cały rok (roślina zimozielona). Trwałość liści ok. 15 miesięcy. Zimą liście przybierają często oliwkowozielony kolor. Naprzeciwległe, bezogonkowe liście jemioły pospolitej mają języczkowaty kształt. Są one często łukowato wygięte. |
![]() |
Kwiaty rozdzielnopłciowe, rozmieszczone dwupiennie (przeważają żeńskie osobniki), częściowo wiatro-, a częściowo owadopylne (zapylane głównie przez muchówki), nektarodajne, zebrane na szczytach pędów w pęczki po 3-5 sztuk. Pojedyncze kwiaty drobne i niepozorne, w przybliżeniu kuliste, o średnicy 2-3mm, żółtawe, przyjemnie pachnące. Kwiaty męskie z pojedynczym okwiatem, 4-krotne, z 4 beznitkowymi pręcikami (zrośniętymi z okrywą kwiatową). Kwiaty żeńskie mniejsze, ich okwiat składa się z 3 lub 4 wąskich łatek, słupek dolny, krótkoszyjkowy, z szerokim, poduszkowatym znamieniem. Okres kwitnienia: (II)III-IV(V).
Owoce i nasiona. Zgrupowane po 2-6 sztuk, małe, kuliste, półprzezroczyste jagody. W zależności od podgatunku ich kolor może być biały (główny podgatunek album) lub żółty (subsp. austriacum i subsp. meridianum). Zawierają po 1-2 miękkich i mięsistych, nie osłoniętych okrywą nasion (każde nasiono zawiera z kolei po 1-3 zarodków, a więc tak naprawdę to ono jest właściwym owocem!). Ze względu na bardzo dużą lepkość miąższu, owoce łatwo przyklejają się do gałęzi drzew. Są bardzo soczyste i chętnie zjadane przez ptaki (zwłaszcza jemiołuszki), które w ten sposób przyczyniają się do rozprzestrzeniania nasion (ba, mają w tym procesie kluczowe znaczenie, ponieważ tylko one mogą przetransportować gęste i ciężkie, pozbawione aparatu lotnego nasiona na gałęzie drzew; jest to więc przykład zoochorii). Ale uwaga - dla ludzi "jagody" jemioły są mocno trujące! Okres dojrzewania owoców: (IX)X-XII. Owoce często utrzymują się na drzewie przez całą zimę.
![]() |
![]() |
Żółtawe kwiaty jemioły pospolitej są drobne i niepozorne. |
Owoce jemioły pospolitej to białe, półprzezroczyste, lepkie jagody. |
![]() |
Ze względu na niewielkie rozmiary rośliny bez znaczenia użytkowego.
█
W ramach ciekawostki podajmy, że jemioła pospolita jako jeden z bardzo nielicznych wyjątków wśród drzew i krzewów
nie tworzy w drewnie słoi. Jest to tym bardziej zadziwiające, że roślna występuje w klimacie umiarkowanym,
a więc o zaznaczonej sezonowości!
![]() |
█ UWAGA! Wszystkie części jemioły są trujące.
![]() |